İBB’ye yasak, AKP’ye serbest ihale yöntemi: 21/B

İBB'ye yönelik yürütülen soruşturması kapsamında, Raylı Sistemler Daire Başkanı Ceyhun Avşar tutuklandı. Mahkemede tarihi bir savunma yapan Avşar, mahkeme heyetine seslenerek çalışanlarını savundu. Avşar, "Eğer ortada bir suç varsa, herkese o talimatı ben verdim. Gerekirse benim için kayıtlara ‘bana baskı yaptı, zorla imzalattı’ diye geçin, yeter ki onları bırakın" dedi.

Avşar’a yapılan suçlamada özellikle Kirazlı-Halkalı metro hattıyla ilgili yapılan ihale ve bu ihalenin 21/B pazarlık yöntemiyle yapılması yer aldı.

Kamu İhale Kanunu’nda 21/B yöntemi belli isteklilerin çağrıldığı yöntem olarak biliniyor ve doğal afetler, beklenmeyen olaylarla ilgili yapılacağı yasada öngörülüyor.

“Can ve mal kaybı riski vardı”

Avşar, bu metro hattındaki ihalenin neden bu yolla yapıldığını, hatta en düşük teklifin yaklaşık maliyetin altında olması nedeniyle ihalenin iptal edildiğini söyledi. Bununla birlikte neden bu yöntemin seçildiğini şöyle anlattı:

“400 bin yolcu taşıyan metroların yolcu taşımaya devam ederken sinyalizasyon ve elektrifikasyon sistemlerinin yapılacak olması ayrıca ihale kapsamındaki geçmiş dönemde açılmış betonarme kaplamaları yapılmamış kazı-destek sistemiyle bekleyen tünellerdeki can ve mal güvenliğinin bir an önce ortadan kaldırılma sebebiyledir.”

Tam tersine kamu zararı önlendi

Bu ihale yönteminde en az 3 firmanın davet edilmesi ve en az 1 teklifin alınması yeterli olmasına rağmen 6 firmaya katılım talebi gösterildi. İhale sözleşme daveti öncesinde iptal edildiği için Yapı Merkezi firmasından bahse konu dokümanların istenmesine gerek kalmadı. Fakat şartnamede yer alan bu dosyaların istenmemesi ve eksik olması yine de suçlamaya konu edildi.

Kamu zararı olduğu iddiasını da yalanlayan Avşar, ihalede daha sonra bir kez daha teklif alınarak 550 milyon liralık zararın önüne geçildiğini vurguladı. Eğer ihale süreci devam etseydi bu zararın önüne geçilemeyeceğinin altını çizdi.

Söz konusu ihaleyle ilgili İBB yöneticileriyle birlikte Avrasya Tüneli başta olmak üzere iktidarın yaptığı birçok projede imzası bulunan Yapı Merkezi şirketinin ortakları da tutuklandı. Şirket ortaklarından Erdem Arıoğlu’na da 21/B yönteminin kullanılması soruldu.

İBB’ye yasak, AKP’ye serbest ihale yöntemi: 21/B

Sorguda bu maddenin seçilmesinin İBB tarafından ortaya konulması ve istisnai usul olan pazarlık usulünün şartlarının oluştuğunun kanıtlanması gerektiği vurgulandı. Bu yapılmadan yapılan bir ihalenin, bir şirketin alması üzerine kurgulandığı iddia edildi.

21/B yöntemi yıllardır tartışmalı bir ihale yöntemi. İBB yöneticileri ve ihaleyi alan şirket yetkilileri İBB soruşturmasında tutuklandı. Fakat bu yöntem hem bakanlıklar hem de AKP’li belediyeler tarafından yıllardır kullanılıyor.

Tüm kamu kurumları bu yöntemi kullanıyor

Sayılarla anlatmak gerekirse 2023 yılı ihale türlerinin alım tutarı 585 milyar lira olurken, 21/B ile yapılan alımlar tam 562 milyar lira oldu. Yani 2023 yılında pazarlık usulüyle kamu alımlarının yüzde 96’sı bu yöntemle yapıldı.

21/B ile yapılan ihaleler AKP döneminde istisnadan kanuna dönüştü. 2024 yılının ilk altı ayına bakacak olursak 302 milyarın üzerindeki kamu alımlarının yine 283 milyara yakını 21/B üzerinden yapıldı.

AKP’li şirketlere aynı yöntemle milyarlarca lira gitti

TCDD eski Genel Müdürü İsa Apaydın’ın görevi sonrası ortak olduğu Deha Altyapı şirketi 2023 yılında 21/B ile yapılan sadece iki ihaleden 500 milyon TL kazandı.

Milli Eğitim Bakanlığı geçen yıl “eğitici eğitimi”, “lise programının hazırlanması” gibi aslında hiçbir aciliyet içermeyen, can ve mal kaybı yaşanma ihtimali olmayan ihaleleri yine 21/B yöntemiyle yaptı.

Bakanlıklar sürekli kullanıyor

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tutarları milyar liraları bulan neredeyse tüm ihaleleri 21/B yöntemi kullanarak gerçekleştiriyor.

Sadece bir örnek Şile-Ağva ve Ağva-Kandıra otoyolları yapım işi bu yöntemle yapıldı ve kazanan firmalara 5 milyar liranın üzerinde para gitti.

Bu yöntemlere cemaatlere yakın şirketler dahi ihale kazandı. Örneğin Birgün Gazetesi’nde yer alan habere göre Menzil Cemaati’ne yakınlığıyla bilinen Techno Health Laboratuar Şirketi, Sağlık Bakanlığı’ndan 55 milyon liralık ihaleyi 21/B pazarlık yöntemiyle aldı.

Yani 21/B pazarlık yöntemi İBB’nin yaptığı metro ihalesi için suçlama konusu yapılırken AKP’li belediyeler ve bakanlıklar neredeyse her gün bu yöntemi kullanarak ihale yapmayı sürdürüyor.