Avrupa’da 29 ülkede 400 milyondan fazla kişinin sınır kontrolünden geçmeden seyahat etmesini sağlayan Şengen Anlaşması’nın 40. yılı kutlanırken, üye ülkelerin koyduğu sınır kontrolleri, anlaşmanın temellerinin sarsıldığı yorumlarına neden oluyor.

Avrupa’da 400 milyondan fazla insanın sınır kontrolünden geçmeden seyahat etmesini sağlayan Şengen bölgesini kuran anlaşma, 14 Haziran 1985’te Lüksemburg’un Şengen kenti yakınlarında imzalandı.

Dönemin Avrupa Ekonomik Topluluğuna (AET) mensup 10 üye ülkeden 5’i olan Belçika, Fransa, Batı Almanya, Lüksemburg ve Hollanda tarafından kurulan bölge, yıllar içinde diğer ülkelerin katılımıyla genişledi.

Son olarak 1 Ocak 2025’te Bulgaristan ve Romanya’nın katılımıyla Şengen ülkelerinin sayısı 29’a çıktı.

Halihazırda Şengen bölgesi, AB üyeleri Almanya, Avusturya, Belçika, Hırvatistan, Çekya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, Bulgaristan ve Romanya’ya ek olarak, Lihtenştayn, İzlanda, Norveç ve İsviçre olmak üzere 29 ülkeyi kapsıyor.

Sınır kontrolleri

Şengen, 2024’te daha önce hiç olmadığı kadar iç sınır kontrollerine tanıklık etti.

Güvenlik tehditleri ve düzensiz göçle ilgili artan endişeleri gerekçe gösteren üye ülkeler, birbiri ardına aralarındaki geçişleri kontrol etmeye başladı.

Üye ülkelerce alınan bu kararlar, Avrupa entegrasyonunun “temel taşlarından biri” sayılan Şengen bölgesinin serbest dolaşım ilkesine “bir meydan okuma” olarak görülerek tepki çekti.

Şengen Sınırları Kanunu, bu bölge içindeki ülkelerin kamu politikası veya iç güvenliğe yönelik bir tehdit durumunda sınır kontrollerini uygulamasına ancak istisnai olarak izin veriyor.

AB Komisyonu, bu tür önlemlerin “son çare ve geçici olarak” uygulanmasını istiyor.