Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) Sosyal Güvenlik Kuru­mu (SGK) verilerinden yararla­narak başlattığı yeni aylık bülten serisinin ilkinde yer alan bilgile­re göre; Türkiye, Eylül 2024’ten Şubat 2025 sonuna kadar 645 bin 941 kayıtlı işin yok oluşuna ta­nıklık etti. Turizm sektöründe­ki düşük sezon nedeniyle bu dü­şüş bekleniyor olsa da muhteme­len olumsuz ekonomik görünüm ve ekonomik belirsizlik de bu dü­şüşü etkiledi. Bir yandan Antalya, İstanbul, Muğla ve İzmir’de güçlü istihdam kayıpları gözlemlenir­ken, öte yandan, başta Hatay ol­mak üzere depremden etkilenen bölgede istihdam yaratımı ile kay­da değer bir ekonomik toparlan­ma yaşanıyor. Turizm gibi düşük katma değerli ekonomik faaliyet­lerdense, danışmanlık hizmetleri gibi görece yüksek katma değer­li faaliyetlerde istihdam kayıpla­rı önümüzdeki aylar için olumsuz bir işaret olarak yorumlanıyor.

İstihdam kayıpları beklenenden daha güçlü

Dr. Luis Pinedo Caro ve Dr. Va­rol Dur tarafından hazırlanan bülten, 2016’dan bu yana istih­dam artışının zayıf seyrettiğini, 2019’daki ekonomik kriz ve pan­demi döneminde yürürlüğe giren işten çıkarma yasakları nedeniy­le COVID-19 etkisinin resmi ra­kamlara dahi tam olarak yansı­madığı belirtildi. Bültende “Pan­demi sonrası dönemde yaşanan son istihdam artışı, istihdamı uzun vadeli eğilime geri taşımış­tır. Ancak bu eğilim yeniden ke­sintiye uğramıştır. Türkiye’de Eylül 2024’ten Şubat 2025’e ka­dar toplam işlerin yüzde 4,1’ine denk gelen 645 bin 941 kişilik is­tihdam kaybı yaşanmıştır. Bu ka­yıp, mevcut ekonomik durumda dikkate değer bir durgunluğa işa­ret etmektedir” denildi.

Araştırmanın sonuçlarına gö­re; gözlemlenen istihdam kaybı ta­mamen özel sektör çalışanları (4a) arasındaki iş kaybına atfedilebilir. Serbest meslek (4b) ve memur (4c) rakamları ise Şekil 1’de görülebile­ceği gibi neredeyse değişmedi.

En büyük kayıp, metal imalatı ve danışmanlık hizmetlerinde

Bültende, turizm sektöründe düşük sezonda olunması, konak­lama sektöründe yaşanan kes­kin düşüşleri açıklarken; bar, restoran ve perakende satış sek­törlerinde de olumsuz ama gö­rece daha ılımlı etkiler yarattı­ğı belirtildi. “İlginç bir şekilde, turizmle doğrudan ilişkili olma­yan sektörlerde de faaliyet daral­maları yaşandı” denilen raporda; özellikle metal imalatı ve danış­manlık hizmetlerinde en büyük kayıpların yaşandığına dikkat çekildi. İstihdamda en durgun sektörler hakkında ise şu değer­lendirme yapıldı: “İnşaat sektö­ründe de durgunluk söz konusu, ancak bu yalnızca bina ve altyapı inşasına yönelik hizmetlerle sı­nırlı. İnşaatta ev içi hizmetlere (tesisat, elektrik işleri) yönelik faaliyetler ise etkilenmedi. İnce­lenen 6 aylık dönemde istihdam yaratımı açısından en dikkat çe­ken istisna eğitim sektörü oldu”

Hatay 57 binden fazla yeni iş yarattı

Bültene göre çoğu ilde, özellikle turizm sektörüyle yakın ilişkisi olan bölgelerde, eylül ayından bu yana istihdamda güçlü mevsimsel düşüşler yaşandı. Bu mevsimsel sıralamada başı çeken iller sırasıyla; 168 bin kayıtlı istihdam kaybıyla Antalya, 121 binle İstanbul ve 72 binle Muğla oldu. “2023 depreminden etkilenen bölgede ise kayda değer bir istihdam artışı gözlemlenmedi” denilen rapor, deprem bölgesindeki Hatay ilinde istihdam artışına dikkat çekti:

“En çok zarar gören dört ilden üçü, ulusal düzeydeki olumsuz istihdam görünümüne rağmen pozitif istihdam artışı yaşadı. Bu iller arasında en dikkat çekeni ise, 57 binden fazla yeni iş yaratarak öne çıkan Hatay oldu.”