Karşılaşılan afetler karşı­sında hissedilen çare­sizlik, çoğu zaman ha­zırlıksız yakalanmadan ve bil­gi-koordinasyon eksikliğinden kaynaklanıyor. Ancak sivil top­lum kuruluşları ve gönüllüler afet yönetiminin her aşamasın­da kritik bir rol oynayarak toplu­mu dirençli hale getiriyor. Afet Platformu, toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı do­ğa, teknoloji veya insan kaynak­lı olaylar; yani afetten etkilenme potansiyeli olan her canlının afet­lere karşı dirençli olması adına çalışan bir topluluk. Ocak 2020’de Elazığ Depremi’nden sonra daya­nışma amacıyla Elazığ’a gelen si­vil topluluklar tarafından ortaya atılan bir fikir olarak faaliyetleri­ne başlamış ve zamanla bir plat­forma dönüşmüş. Faaliyetlerini Türkiye çapında sürdüren der­nek; vakıf, sosyal kooperatif ve inisiyatiflerden oluşan, 65 sivil toplum kuruluşunu bir araya geti­ren bir yapıya sahip.

Afet Platformu’nun afet özelin­de ortak amaçlara en etkin şekilde ulaşabilmek için bir araya gelerek özgün bir sivil dayanışma örneği gösterdiğini belirten Kahraman, “Afet dönemlerinde sivil toplum aksiyonlarının organize olmasını kolaylaştıran bir yapıya sahibiz. Bu organizasyonel kapasitemizi, geçmiş deneyimlerimize ve afet­lerde çok hızlı aksiyon alma yet­kinliğimize borçluyuz. Bu da bir­likte daha etkin çalışmamıza ve kendimizi daha güçlü ifade edebil­memize olanak tanıyor” diyor. Ye­rel, ulusal ve uluslararası paydaş­lıklar kurmanın yanı sıra, hak ve hizmet temelli bir bakış açısıyla kamu, özel sektör, üçüncü sektör, akademi ve medya arasında koor­dinasyon kurulmasına katkı sağ­ladıklarını, afet öncesinde (risk azaltma), sırasında (kriz yöneti­mi) ve sonrasında (iyileştirme) çalışmalar yürüttüklerini anlatı­yor. Kahraman, şunları söylüyor:

“Bütüncül ve bütünleşik yakla­şımımızla, hak temelli bir pers­pektiften afetlere karşı dirençli bir toplum oluşturmanın önemi­ne inanıyoruz. Afetlerde ve son­rasında iyileşmeyi ortak çalış­malarla sağlamak için sivil toplu­lukları bir araya getiriyoruz. Afet ve organizasyon alanlarında öğ­renen bir örgüt olduğumuzu söy­leyebiliriz. Özerk ve bağımsız bir yapıya sahibiz. İlke ve değerleri­mizle uyumlu kurumlarla etkin iş birliklerine açığız.”

“Bilinçli operasyonlarla etki gücünü artırıyoruz”

Afet Platformu, afet durumun­da katkı sağlamak isteyen ancak nereden başlayacağını bilemeyen veya daha etkili işler yapmak iste­yen paydaşlar için doğru ve hızlı yönlendirmeler yapıyor. Bu, plat­form üyelerine gelen ihtiyaç ta­leplerinin yine üye kurumlar ara­cılığıyla yönlendirilmesiyle ger­çekleşiyor. Kahraman, “Bireysel ve kurumsal bağışçılar ile gönül­lülerin bilinçli operasyonlara dâ­hil olmalarını sağlayarak katkı­larının etki gücünü artırıyoruz” diyor. Planladıkları iş birlikleri hakkında ise şunları söylüyor:

“Özel sektör özelinde baktığı­mızda, kaynaklarının bilinçli, ve­rimli ve sürdürülebilir şekilde kullanılmasını sağlıyoruz. Ku­rumsal sosyal sorumluluk çerçe­vesinde afet öncesinde kurulacak iş birlikleri, bu kurumların afet anında daha etkin rol almasına ve toplum nezdinde sorumlu, et­ki yaratan bir konuma gelmesi­ne katkı sağlıyor. Kurumların da afetlere hazırlanma süreçlerini gündemlerine almasını önemli buluyoruz. Sahadaki ekiplerin ve kamu kuruluşlarının ihtiyaç ana­lizlerini gerçekleştiriyoruz. Ka­mu ile güçlü ve etkin bir iletişim kurarak onlarla paydaşlık geliş­tiriyoruz. Kamu kurumlarıyla iş birliği içinde, ihtiyaçları hızlı ve verimli şekilde karşılıyoruz. Bu çerçevede, afet öncesi risk azalt­ma ve hazırlık çalışmalarında kamu ile birlikte çalışmak bizim için önemli. Sadece hazırlık de­ğil, afet anında kurulacak bir ko­ordinasyon ağı dahi hayati öneme sahip. Afetlere yönelik riskleri ve bu riskleri azaltacak çalışmalar­da uzmanlığı ve duyarlılığı olan geniş bir sivil ağız.”

6 Şubat’ın ilk haftasında 60 bin gönüllü başvurusu aldıklarını 6 Şubat-30 Eylül arasında yaklaşık 3 bin 500 gönüllü Afet Platformu çalışmalarına katıldığını belirten Sevim Kahraman, “O dönemde 27 kurumduk, bugün ise 65 kuru­muz” diyor. 6 Şubat’tan sonra tü­zel kimliğin oluşturulduğunu, ar­ka planda yaklaşık dört yıl süren Avrupa Birliği Delegasyonu ile görüşmelerden oluşan bir emek süreci olduğunu belirten Kahra­man, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Bu süreçte Hayata Destek Der­neği, Topluluk Liderliğinde Afet Müdahalesi (SCLR) yaklaşımı­nın yanı sıra gıda yardımı, barın­ma, hijyen (WASH), psikososyal destek (MHPSS) ve koruma gibi 24 farklı konuda çevrim içi ve yüz yüze kapasite geliştirme eğitim­leri düzenliyor. Afet Platformu adına bugüne kadar dokuz farklı eğitim gerçekleştirildi ve bu eği­timlerden 200’ün üzerinde kişi faydalandı. Eğitimler, alanında Türkiye ve dünyada uzman eğit­menler tarafından verildi. Dört tematik başlık altında tasarlanan bu 24 eğitim; temel etik ilkeler­den sektörel ve operasyonel içe­riklere kadar afet müdahalesinin tüm ihtiyaçlarını kapsıyor.”

715 kişiye afet gönüllülüğü eğitimi

Kahraman’ın verdiği bilgiye gö­re; İhtiyaç Haritası, afet anların­da teknolojik araçların daha ve­rimli kullanılması için çalışıyor. Özellikle ‘Gönüllü Haritası’ ile gönüllü süreçlerinin daha etkin yönetilmesini sağlarken; What­sApp Chatbot üzerinden ihtiyaç tespiti ve analizlerini kolaylaş­tırıyor, Sosyal Pazaryeri aracıy­la da yerel ekonomi ve sosyal ya­pıyı destekliyor. Tüm afet süreci de ‘Afet Haritası’ üzerinden hari­talanarak izlenebiliyor. Toplum Gönüllüleri Vakfı, ‘afet gönüllü­lüğü’ konusunda eğitici eğitimle­ri, yerel yaygınlaştırma program­ları ve ‘topluluk temelli liderlik’ konularında çalışmalar yürütü­yor. Bu kapsamda Afet Platformu adına Afet Gönüllüleri Topluluk­ları oluşturmak üzere 715 kişiye Afet Gönüllülüğü eğitimi verildi. Temel İhtiyaç Derneği ise Afet Platformu’nun kurumsallaşma süreçlerini ve projenin savunu­culuk faaliyetlerini yürütüyor.

Olası İstanbul depremi için dört tatbikat

Eğitimlerle birlikte profesyo­nelleşmeye başladıklarını, hatta bu eğitimlerin yanı sıra tatbikatla­ra da başladıklarına dikkat çeken Kahraman, “Beklenen olası İzmir depremi, Tunceli depremi ve Kas­tamonu sel felaketi için birer; bek­lenen olası İstanbul depremi için ise dört ayrı tatbikat gerçekleştir­dik. Bu tatbikatlar Afet Platfor­mu’nun kapasitesini güçlendir­menin yanı sıra, afet bölgelerine yönelik gerçek senaryolara hazır­lıklı olmamızı da sağladı.

Senaryolar uzmanların ve ka­mu kurumlarının raporlarından yola çıkarak Kriz Masası Komis­yonu yürütücülüğünde oluşturu­luyor. Özellikle Tunceli için ge­çen ay, Tunceli İl Valiliği ve Tun­celi AFAD İl Müdürlüğü’nün davetiyle kamu ve yerel aktörle­rin güçlü katılımıyla ilk kez ortak bir tatbikat gerçekleştirdik” diye konuşuyor. Sevil Kahraman, söz­lerini şöyle tamamlıyor:

“Hepimizin dahil olabileceği bir sivil topluluk var. Bu kapsam­da herkesin afet hazırlığı için ön­ce kendi sosyal çevresinden baş­layarak hazırlanmasını ve sivil toplum örgütlerinde yer alarak aktif vatandaşlık göstermesini umuyoruz. Çalıştığımız özel sek­tör ve kamu kurumlarını, bu bağ­lamda sivil toplumla entegrasyo­nunu sağlamak afetlere karşı bizi dayanıklı kılacaktır. Afet Platfor­mu üyesi kurumlara başvurarak süreçlerimize her bir birey ve ku­rum katkı sağlayabilir.”