İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, İsrail’in İran’a saldırıyla başlayan çatışma ve gerilimden gemi ve hava lojistiğinin olumsuz etkilendiğini belirtti.

Şekib Avdagiç, Suriye, Irak, Ürdün, Lübnan, İran ve İsrail’de hava sahalarının kapatıldığını anımsatarak, bütün bölgedeki hava trafiğinin de çok olumsuz etkilediğini kaydetti.

Avdagiç, Hürmüz Boğazı’nın İran tarafından kontrol edildiğini belirterek “Hürmüz Boğazı dünyadaki petrol ihracatının yüzde 20’sinden fazlasını yapıyor. Bazen yüzde 25’e kadar çıkıyor. Yine doğal gaz ihracatında çok önemli bir geçit” dedi.

 Hürmüz Boğazı’nın mal ihracatı için de önemine dikkat çeken Avdagiç, “Trafik konuşulurken hep sadece petrol ihracatı ve doğal gaz ihracatı konuşuluyor ama aslında çok önemli bir mal ithalatı da söz konusu” ifadelerini kullandı.

3 senaryo açıkladı: Petrolde 130 dolara işaret etti

Hem mal ihracatı hem de doğal gaz ve petrol ihracatı anlamında ve insan trafiği açısından da çok farklı bir döneme girildiğine işaret eden Avdagiç, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Burada üç farklı senaryo gündemde. Bir tanesi bunun kısa bir süre içinde belli görüşmelerle ve diyaloglarla makul bir noktaya devşirilmesi. Bu en iyi senaryo olarak gözüküyor. Özellikle bu konuda ABD Başkanı Donald Trump’ın yaklaşımı önem kazanıyor. Tabii bugüne kadar Gazze sürecinde olduğu gibi bu süreçte de ABD ve Trump’ın tamamen İsrail yanlısı tutumunu devam ettirdiğini görüyoruz. Dolayısıyla bu konuda çok iyimser olamıyoruz.

İkinci senaryo bunun belli yükselen ve düşen bir tempoda bir süreklilik arz etmesi ve zamana yayılması. Bu da herkesin buna göre yeni bir politika belirlemesi ve tavır alması anlamına geliyor. Aynı zamanda dünyadaki özellikle petrol, doğal gaz fiyatlarının da ayrı bir seviyeye kalıcı olarak taşınması anlamına gelecek.

Üçüncü ve en kötü senaryo da buna ilaveten Hürmüz Boğazı’nın da tamamen gemi trafiğine kapatılması. Bu olduğu zaman 95 dolardan 130 dolara kadar petrolün varilinin çıkabileceği senaryoları var. Sadece fiyatın artması değil, aynı zamanda bazı coğrafyalarda yeteri kadar rafineri ve ham petrolün bulunmasında ciddi güçlük çekileceği, bunun da sıkıntı oluşturabileceği yönünde bir yaklaşım var.”

‘Türkiye’ye de yansımaları olacak’

İTO Başkanı Avdagiç, Türkiye ile İran’ın kadim iki komşu ülke olduğunu belirterek, İran ile kültürel, tarihsel ve dini anlamda çok derin ilişkilerin bulunduğunu ve bu anlamda sürecin Türkiye’yi de fevkalade ilgilendiren bir konu olduğunu söyledi.

Avdagiç, gemi lojistiğinin de olumsuz etkilendiğini aktararak, şunları kaydetti:

“Kısıtlamalardan dolayı birçok uçuş farklı güzergahlardan gitmek zorunda kalıyor. Kısa vadede burada hem deniz koridorunun hem hava koridorunun en azından makul bir seviyede işlemeye devam etmesi en öncelikli beklentilerimiz arasında. İsrail’in saldırganlığı ve buna bağlı İran’ın da cevap verme durumu sona erer diye ümit ediyoruz ama bunun mutlaka belli bir süre uluslararası ticaret, uluslararası mal ve hizmet süreçleri anlamında ciddi negatif sonuçlarının bütün dünyaya olduğu gibi Türkiye’ye de yansımaları olacak.”

‘Gümrük Birliği’nin hızla güncellenmesi gerekiyor’

Şekib Avdagiç, dünyada ABD’nin başlattığı trende bağlı olarak uluslararası korumacılığın hızla yayıldığını ve ABD’nin devreye aldığı bu yaklaşımın birçok ülke tarafından takip edildiğini dile getirdi.

Avdagiç, ABD gibi dünyanın en büyük ithalatçı ülkesi tarafından korumacılık yaklaşımın ortaya koyulduğunda diğer ülkelerin bu yaklaşıma karşı kayıtsız kalmasının mümkün olmadığını kaydetti.

Avdagiç, Türkiye ve Avrupa Birliği arasında Gümrük Birliği Anlaşması’na bağlı bir sürecin olduğunu anımsatarak, “30 yılı aşkın bu süreç devam ediyor. Buna bağlı olarak özellikle Gümrük Birliği’nin Türk ihracatçısına yönelik oluşturduğu bazı önemli dezavantajlar var. Onların gidebilmesi için bizim kısa vadede bu korumacılıkla ilgili yaşanan önemli bir olumsuzluk paketini bertaraf edebilmemiz için Gümrük Birliği’nin hızla güncellenmesi gerekiyor. Üçüncü ülkelere yönelik Avrupa Birliği’nin ihracatında uygulanan kapsamın Türkiye’nin ihracatçısı için de uygulanabilir olması lazım” diye konuştu.

Şekib Avdagiç, Gümrük Birliği’nin Türkiye’nin aleyhine çalışan kısımlarının gözden geçirilmesi gerektiğine ve Türkiye’nin daha istikrarlı ve rekabet edebilir pazarlar konusunda bir açılım sağlamasının önem arz ettiğine işaret etti.

Ticaret Bakanlığı tarafından uluslararası ticarette korumacılıkla ilgili dünyadaki gelişmelerin takip edildiğini belirten Avdagiç, sürecin Türkiye lehine oluşturduğu unsurların yakından takip edilmesi gerektiğini vurguladı.