Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından yayımlanan 2025 Dünya Yatırım Raporu’nun (World Investment Report 2025) Türkiye lansmanı, Uluslararası Yatırımcılar Derneği YASED’in ev sahipliğinde aynı gün düzenlenen çevrim içi etkinlikle gerçekleştirildi.

YASED’in her sene gerçekleştirdiği “YASED Küresel Yatırım Günleri” etkinlik serisinin açılış programı olan Dünya Yatırım Raporu 2025 Türkiye Lansmanı; kamunun, iş dünyasının, akademinin ve uluslararası kuruluşların temsilcilerinin yer aldığı geniş bir dinleyici kitlesine hitap etti.

UNCTAD tarafından yıllık olarak hazırlanan rapor, Uluslararası Doğrudan Yatırım (UDY) akışlarının küresel seyrine ilişkin en kapsamlı ve prestijli analizlerden biri olarak öne çıkıyor. Rapor ayrıca bu yılki teması olan “Djital Ekonomide Uluslararası Yatırımlar” çerçevesinde, uluslararası doğrudan yatırımların dijital ekonomideki gelişim ve dönüşümün getirdiği fırsatlardan yararlanılmasında daha etkin bir şekilde faydalanılabilmesi için politika yapıcılara önemli tavsiyeler de içeriyor.

YASED Başkanı Tolga Demirözü’nün açılış konuşmasının ardından UNCTAD Yatırım Araştırmaları Bölüm Başkanı Richard Bolwijn tarafından gerçekleştirilen rapor sunumu ve değerlendirmelerin ele alındığı oturumda moderasyonu YASED Genel Sekreteri Serkan Valandova üstlendi.

YASED Başkanı Demirözü: Dijital ekonomi sadece bir trend değil inovasyon, verimlilik ve büyümenin temel itici gücü

Etkinliğin açılış konuşmasını yapan YASED Başkanı Tolga Demirözü, bu yılki raporun teması olan dijital ekonominin, küresel rekabetçiliği yeniden şekillendiren dönüştürücü bir güç olduğuna vurgu yaparak, “YASED olarak, dijital ekonominin sadece bir trend değil, inovasyon, verimlilik ve büyümenin temel itici gücü olduğunun farkındayız. Bu alanda çok önemli bir bilgi birikimi ve inovasyon kapasitesine sahip olan YASED üyeleri, Türkiye’nin dijital ekosisteminin geliştirilmesinde çok önemli bir rol oynuyor” dedi.

Demirözü konuşmasına şöyle devam etti:

“Üyelerimiz yaptıkları yatırımlarla; teknoloji penetrasyonunu artırıyor, tedarikçilerini en yeni dijital çözümleri kullanmaları ve geliştirmeleri için destekliyor ve verimli, ölçeklenebilir teknolojilerin daha hızlı benimsenmesini sağlıyorlar. Türkiye’nin dijital gündemine öncülük eden şirketlerimiz, inovasyonun geliştiği ve işletmelerin küresel sahnede rekabetçi kalabildiği bir ortamı teşvik ediyor. Üyelerimiz, küresel deneyimlerinden yararlanarak, Türkiye’yi teknolojik ilerlemede lider olarak konumlandıran güçlü bir dijital ekonominin oluşturulmasına yardımcı oluyorlar.”

YASED olarak, Türkiye’nin dijital dönüşümüne yaptıkları somut katkılardan duydukları memnuniyeti ifade eden Demirözü, “Derneğimiz, özellikle kişisel verilerin paylaşımına yönelik mevzuatın gelişimine sağladığı katkılarla, dijital ekonomide inovasyonun ve rekabetçiliğin artırılmasının önünü açarken kişisel verilerin paylaşımına yönelik hassasiyetleri de dikkate alan dengeli bir yaklaşımın geliştirilmesinde etkili olmuştur” dedi.

YASED’in, dijital ekonominin gelişiminin gelecekteki en önemli belirleyicileri olan 5G, yüksek hızlı internet ve yapay zeka konusunda da  Türkiye’de sağlıklı bir gündemin gelişmesine katkı sağladığını ifade eden Tolga Demirözü, düzenleyicilerin bu alanda ortaya çıkan fırsatların yakalanmasına imkan verecek iş odaklı bir yaklaşım geliştirmesinin önemine vurgu yaptı. Demirözü şunları söyledi:

“YASED olarak, dijital dönüşümün hızlandırılmasında 5G ve yüksek hızlı internetin geliştirilmesi konularının koruduğu önemi tüm çalışmalarımızda vurguluyor, hayati bir gelişim alanı olan yapay zeka konusunda ortaya çıkan fırsatları değerlendirebilmek için de ülkemizin rekabetçiliği ve inovasyonu önceleyen bir yaklaşım geliştirmesini önemli buluyoruz. YASED, ülkemizde dijital ekonominin gelişimine katkı sağlamaya kararlılıkla devam ederken bu alanda izlenecek liberal yaklaşımların teknolojik ilerlemeyi hızlandıracak, Türkiye’nin bir inovasyon ve Ar-Ge merkezi olarak konumunu güçlendireceğine inanıyoruz. Başta, Amerika, Avrupa Birliği, Çin, Hindistan ve körfez ekonomileri olmak üzere tüm dünyada yapay zeka ve diğer dijital teknolojilerin sunduğu imkanlardan yararlanılmasını hedef alan strateji ve uygulamaları dikkate alırsak, Türkiye’nin bu alanda değişime yön veren bir konumda olabilmesi için destekleyici bir yatırım ortamı sağlaması, nitelikli insan kaynağını çekmesi hayati bir önem taşıyor.”

Konuşmasında YASED’in UNCTAD ile geliştirmiş olduğu iş birliğine verdikleri değeri de vurgulayan Demirözü, Dünya Yatırım Raporu’nun küresel yatırım trendlerinin takibinde ve ülkemize olan etkilerinin değerlendirilmesinde çok önemli bir referans belge niteliğinde olduğunu, çalışmanın YASED’in bu alanda gerçekleştirdiği birçok analiz ve rapora da katkı sağladığını ifade etti.

UNCTAD 2025 dünya yatırım raporu: Uluslararası yatırımlar 2024 yılında %11 düştü

UNCTAD Yatırım Araştırmaları Bölüm Başkanı Richard Bolwijn’in raporun öne çıkan bulgularını paylaştığı sunumunda, küresel UDY akımlarının 2024 yılında %11 oranında azalarak yaklaşık 1,5 trilyon dolar seviyesine gerçekleştiği ifade edildi. Sıfırdan (greenfield) yatırımlarda genel olarak yatay bir seyrin izlendiği bu dönemde genel düşüşün uluslararası proje finansmanında yaşanan azalmadan kaynaklandığı belirtildi.

Bölgesel farklılıklar dikkat çekiyor

Bolwijn, UDY akımlarında bu dönemde ülkeler ve bölgeler arasında da büyük farklılıklar yaşandığının altını çizerken, 2024 yılında Çin’e gelen yatırımlarda %29, Avrupa’ya gelen yatırımların da %58 seviyesinde bir düşüş yaşandığını işaret etti. Bolwijn bu düşüşün ağırlıklı olarak üretken yatırımlardan değil, şirketlerin grup içi yeniden yapılanma süreçlerinden kaynaklandığını not etti.

2025 raporunun teması: Uluslararası yatırımlar ve dijitalleşme

UNCTAD’ın bu yılki raporunun ana teması olan, “Dijital Ekonomide Uluslararası Yatırımlar” temasına da sunumunda değinen Bolwijn, uluslararası proje finansmanındaki genel gerilemeye rağmen, veri merkezleri başta olmak üzere dijital ekonomi yatırımlarında dikkat çekici bir artış yaşandığına değindi. 2024 yılında bu alandaki yatırımların iki katına çıktığını belirten Bolwijn özellikle ABD’de çip (yarı iletken) projelerinde görülen artışın bu yükselişi destekleyen unsurlar arasında yer aldığını ifade etti.

Altyapı yatırımları ve sürdürülebilirlik alanındaki riskler

Bolwijn ayrıca, küresel düzeyde, sürdürülebilir kalkınma odaklı sektörlerin büyük ölçüde uluslararası proje finansmanına bağlı olduğunu, bu alandaki düşüşün ise altyapı yatırımlarında ciddi bir gerilemeye yol açtığını belirtti. Buna karşılık, küresel tedarik zinciri yoğun sektörlerdeki firmaların proje finansmanından ziyade yüksek maliyetler ve borçlanma yoluyla zorlukla da olsa yatırımlarını sürdürmeye çalıştıklarını vurguladı.

Türkiye’de otomotiv, ulaştırma, elektronik, makine ve ekipman ve bilgi işlem sektörleri öne çıktı

Rapor kapsamında Türkiye’ye ilişkin UNCTAD analizlerini değerlendiren Bolwijn, sıfırdan yatırım duyurularında otomotiv, ulaştırma, elektronik, makine ve ekipman ile bilgi işlem sektörlerinin öne çıktığını paylaştı. Bu sektörlerin, küresel tedarik zincirlerinin yeniden yapılandığı alanlarla örtüştüğünü ifade eden Bolwijn yatırım tutarları henüz potansiyel düzeyine ulaşmamış olsa da yatırım profilinin nitelikli olduğunu ifade etti.

2025’e dair öncü göstergeler: Uluslararası yatırımlar için zorlu bir yıl

Bolwijn, 2025’e dair öncü göstergelerin, yatırımların iptalinden ziyade ertelenmesine işaret edebileceğini belirterek, 2025’in ilk dört ayında açıklanan UDY rakamları ve anlaşma sayılarının oldukça düşük seviyelerde seyrettiğini ifade etti. Yılın ikinci yarısında bir miktar toparlanma ihtimali bulunsa da genel görünümün tüm öncü ve kilit göstergeler çerçevesinde aşağı yönlü bir baskı altında olduğunu vurgulayan Bolwijn, 2025 yılı boyunca da yatırımlarda zayıf seyrin devam etmesini beklediklerini, ticaret savaşlarının ise negatif yönlü ilave bir risk oluşturduğunun altı çizildi.

Küresel yatırım günleri yeni etkinliklerle devam edecek

YASED’in “Küresel Yatırım Günleri” etkinlik serisi; yayımlanan raporun bulguları çerçevesinde Türkiye’nin UDY gündemi ve performansını ile dijital dönüşüm sürecini değerlendiren yayın ve programlarla devam edecek.