Eray ŞEN/ADANA

Karadenizli müteahhitlerin ağırlıkta olduğu inşaat sektöründe son yıllarda Adana da öne çıkmaya başladı. Bunun somut adımlarından birisi olarak Doğu Akdeniz İnşaat Müteahhit Birlikleri Federasyonu (DAİMFED) kuruldu. Bölgede 11 ilde şube açan DAİMFED önümüzdeki süreçte konfederasyon kurulmasına yönelik çalışmalar da yapıyor.

DAİMFED Başkanı Mustafa Karslıoğlu ve yönetim kurulu üyeleri EKONOMİ Gazetesi Adana Bölge Müdürlüğünü ziyaret ederek yaptıkları çalışmaları anlattı. EKONOMİ Bölge Müdürü Selçuk Altun’un konuğu olan DAİMFED Başkanı Karslıoğlu ile yönetim kurulundan Prof. Dr. Ahmet Beycioğlu, Aytaç Özelköse, Engin Hazar ve Ersin Engin, inşaat ve konutta güncel gelişmeler hakkında değerlendirmelerde bulundu. Ziyarette kentsel ve yerinde dönüşüm uygulamalarında yaşanan sorunlar, inşaat sektörünün kalifiye eleman ihtiyacını karşılamak ve mahkumlara meslek kazandırmak amacıyla hazırlanan proje, bina tamamlama sigortasının getirdiği yenilikler gibi sektörle ilgili çeşitli konular konuşuldu.

DAİMFED Başkanı Mustafa Karslıoğlu, ülkede yapı stokunun sorunlu olduğunu, bunun kentsel ve yerinde dönüşüm uygulamaları ile çözülebileceğini söyledi. Adana örneğini veren Karslıoğlu, “Mevcut durum içler acısı. Genel manzara, Çukurova’nın gözbebeği Adana’ya yakışmıyor. 1950’li yıllarda başlayan ve devam eden çarpık kentleşmenin sonucunda geldiğimiz nokta burası. Yerel yönetimlerden vatandaşlara kadar hepimiz el birliği ile bu duruma yol açmışız” dedi. Adana’nın 250 bin civarında olan yapı stokunun yüzde 60-70 oranında mühendislik hizmeti almamış binalardan oluştuğunu söyleyen Karslıoğlu, bunun düzelmesi için kentsel dönüşüm gerektiğini ancak çeşitli sorunlar yüzünden sürecin tıkandığını anlattı. Karslıoğlu, şöyle devam etti:

“Mesela, vatandaşın 100 metrekare arsası var, üzerine üç katlı bina yapmış, gelen müteahhitten dört daire istiyor. Müteahhidin vermesi gereken ise arsanın yüzde 25’i. Sonuçta iş tıkanıyor. Bunun düzelmesi biraz da vatandaşlarımızın elinde. Sorumluyu sadece yerel yönetimlerde, merkezi yönetimde aramayalım. Bu konuda DAİMFED olarak mahalleleri gezip, kentsel dönüşüm ve yerinde dönüşüm programları yaptık. Adana ve Osmaniye’de 30’dan fazla mahalleye gittik. Kentsel dönüşüm nasıl olmalı, vatandaş müteahhitten ne isteyebilir, ne isteyemez, hepsini anlattık. Hükümetimizin yerinde dönüşüm konusunda büyük katkıları var ama en büyük problem vatandaşın yerinde dönüşümden beklentisinin çok yüksek oluşu.”

“Mahkumlara 6 ayda meslek öğreteceğiz”

Sektörün kalifiye eleman bulma konusunda yaşadığı sorunun artarak devam ettiğini vurgulayan Karslıoğlu, bu konuda yaptıkları çalışmalara değindi. Adalet Bakanlığı ile birlikte hayata geçirdikleri ‘Artık Mesleğim Elimde’ projesi ile terör ve yüz kızartıcı suçlar hariç tüm kader mahkumları için 6 aylık mesleki eğitim vereceklerini anlatan Karslıoğlu, çalışmaların yaz aylarında hız kazanacağını vurguladı. Bağımlılık Köyü adıyla kurulacak merkezlerde Mesleki Yeterlilik Kurumu ile birlikte mahkumiyetinin sonuna gelmiş kişilere meslek öğreteceklerini kaydeden Karslıoğlu, hem kadın hem erkekler için parkeci, boya ustası, elektrofuzyon kaynak ustası, sıhhi tesisat, mermer ustası, kalıpçı, demirci gibi 16 dal seçtiklerini açıkladı. Eğitimlere katılmak için Türkiye genelinde açık cezaevlerinden 2 bin 300 kişiyi kayıt aldıklarını ifade eden Karslıoğlu, “Yaz döneminde tatil olması nedeniyle boya ustası eğitimini okullarda, sıhhi tesisat ve iklimlendirme çalışmalarını da karakollarımızda yapmak için hazırlığımız var. Böylece okullarımız da boyansın istiyoruz” bilgisini verdi.

Projede boya ustası ekibinin şu ana kadar yaklaşık 60 kişiye eğitim verdiğini, yaz aylarında sayıyı daha da artıracaklarını kaydeden Karslıoğlu, “Proje kapsamında ayrıca, yaklaşık 100 – 150 kişiye forklift ve vinç operatörü yetiştirme programımız var, yakında başlayacak. Bunu OSB’deki fabrika sahiplerinin talebi üzerine başlattık. Yer ve zamanla ilgili ayrıntılar planlanıyor” diye konuştu.

Projenin sosyal sorumluluk yönüne dikkat çeken Karslıoğlu, “Problemli bir hayatı olan bir kişiyi, meslek sahibi yaparak geleceğe daha umutlu bakmasını sağlamak istiyoruz. Onlar çıktığı zaman elinde bir mesleği olsun, biz de sektörün ihtiyaç duyduğu ustaları yetiştirelim. Mahkumlar da projeye katılmaya çok istekli. Çıkınca ailelerini geçindirme yönünde çaba gösteriyorlar” ifadesini kullandı. 

“Gelin yevmiyesi 3 bin liradan iş verelim”

Kalifiye eleman açığını azaltmak için benzer bir projeyi daha hayata geçireceklerini açıklayan DAİMFED Başkanı, şunları söyledi: “Gençlerimize çağrıda bulunacağız; üniversiteye gitmek ya da belediyede işe girmek dışında da alternatifleriniz var. Gelin yevmiyesi 3 bin liradan size iş verelim. Aylık 90 bin lira vermeyi taahhüt edeceğiz. Şu anda zaten bir ustanın günlüğü 3 bin lira. Aileler çocuklarının masa başı iş bulmasını istiyor. Bu anlayışın değişmesi lazım. Bizim daha önce eğitim vererek meslek sahibi yaptığımız insanlar şubat depreminde enkazdan canlı insanlar çıkardı.” 

Halen iş makinesi operatörlerinin nasıl yetiştiğini anlatan Karslıoğlu, şöyle konuştu: “Çocuklar 10-12 yaşında operatörlerinin yanına yağcı’ olarak, veriliyor ve sahada işi öğreniyor. Mesleki Yeterlilik Kurumu ve Halk Eğitim Merkezi ile kamu desteği de alıp yapacağımız çalışmada, gençlere ‘siz de gelin, meslek sahibi olun’ diyeceğiz.”

Suriye’deki durum nedeniyle ülkelerine dönenler olduğunu belirten Karslıoğlu, “Bunlar gidince kalifiye eleman açığı daha çok arttı. Önümüzdeki süreçte her sektör bunu hissedecek ama şu anda en çok hisseden inşaat” diye konuştu. TÜİK raporlarına göre, çalışan sigortalı sayısının yarısından fazlasının inşaat sektöründe olduğuna dikkat çeken Karslıoğlu, şöyle devam etti:

“Kalifiye eleman sorunu inşaat maliyetlerine de yansıyor. Zemine göre değişmekle birlikte bir inşaatın 3 – 13 günde bitecek temel kazısı, eleman bulunamadığı için iki ay sürebiliyor. Bu aşama için ayırdığın bütçe de artıyor. Temel kazdıracağım, operatör yok, kalıbı yaptıracağım kalıpçı yok, süreç böyle ilerliyor ve maliyet artışı sonuçta bu evi satın alacak vatandaşa da yansıyor. ‘Bu evler neden bu kadar pahalı’ sorusunun cevabı, biraz da bundan kaynaklanıyor.”

“İşçilik maliyeti tekrar yüzde 10’a gelmeli”

İnşaat maliyetlerinin son yıllardaki değişimine işaret eden Karslıoğlu, şunları kaydetti: “10 sene önce işçilik maliyeti yüzde 10 ise, şu anda yüzde 20’lere geldi. Hedefimiz tekrar yüzde 10’a getirebilmek. Bir binanın maliyetinin yüzde 10’u işçilik olmalı. Şu anda bir metrekaresi 30 bin lira olan maliyetin, 6 bin lirası işçiliğe gidiyor, bunu 3 bine düşürmek gerekiyor. Böylece inşaat birim maliyetini de 27 bin liraya düşer.”

“Artık önüne gelen müteahhitlik yapamıyor”

Yapılan düzenleme ile müteahhit sayısındaki azalmaya dikkat çeken Karslıoğlu, “Ülke genelinde 380 bine yakın müteahhit vardı, 20 bine indi. Çevre Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un bir önceki bakanlığı döneminde, müteahhitlik sektörü A’dan H’ye kadar 12 kategoride sınıflandırıldı. Adana için örnek verirsem; 3 bin 200 müteahhidimiz vardı, 141’e düştü. Yeni düzenlemeye göre yetki belgeleri olmadığı için birçoğu müteahhitlik yapamıyor. Bu düzenlemeyi bu federasyonun içinde bulunduğu komisyon getirdi. Bu meslekte standardı sağladık” dedi.

“Bina tamamlama sigortası zorunlu olsun”

İnşaatı tamamlama sigortasının (İTS), kentsel dönüşümün önündeki engellerden birini ortadan kaldırdığını vurgulayan Karslıoğlu şu değerlendirmeyi yaptı: “DASK’ı trafik sigortası, İTS’yi de kasko sigortası olarak düşünebiliriz. Yüzde 10 uygulanıyor ancak diyoruz ki yüzde 100 zorunlu olsun. Müteahhit bunu karşılamak istemiyor. Bina maliyeti içindeki payı yüzde 4-5 civarında. Bunun müteahhit ve hak sahibi arasında yarı yarıya paylaşılmasını öneriyoruz. Yarım kalan inşaatların çözümü İTS’den geçiyor. Bunu da federasyonumuzun içinde bulunduğu bir komisyon gündeme getirdi.”

İş makinesini çalışır halde bırakıp gitmiş!

DAİMFED yöneticilerinin de katıldığı sohbette, sektörde yaşanan ilginç olaylar da anlatıldı. Bir operatör, daha yüksek ücretli iş teklifi alınca, kullandığı iş makinesini çalışır halde bırakıp gitmiş. Ayrıca, böyle durumlarda beş maaş da transfer ücreti alınıyormuş.

Genel merkezi Adana’da olan ilk federasyon

DAİMFED Başkanı Mustafa Karslıoğlu, şu ana kadar 11 ilde şubeleştiklerini, çeşitli derneklerle birlikte, toplam 57 bin çalışana sahip bin 100 firmanın DAİMFED çatısı altında olduğunu bildirdi. Adana’da ilk defa mesleki bir federasyon kurulduğuna dikkat çeken Karslıoğlu, “Türkiye’de halen 5 federasyon var, bunların genel merkezlerinin üçü Ankara, biri İzmir, biri de Adana’da” ifadesini kullandı.