Ticarette Türkiye Yüzyılı Zirvesi’nde konuşan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, savaşların hiçbir zaman Türkiye’nin arzu etmediği bir durum olduğunu belirterek, Türkiye-İran sınırının 400 yıldır barış ve huzuru temsil ettiğini belirtti.

Bolat, “İsrail’in İran’a yönelik saldırganlığı ve bombalaması hiç tasvip etmediğimiz, lanetle kınadığımız bir durum. Bu noktada İran da güçlü bir direnç gösterdi. İran, İsrail’e meydan okudu. En sonunda 12 gün sonunda bir ateşkes sağlandı.” dedi.

ABD yönetiminin bunda etkisinin olduğunu dile getiren Bolat, şunları kaydetti:

“Türkiye olarak biz de memnun olduk. İran’ın komşusu olarak ve bu anlamda, ekonomik etkiler anlamında, baktığımızda İran dünya petrolünün yüzde 25’inin geçtiği Hürmüz Boğazı ve Basra Körfezi’nde çok önemli bir ülke. Basra Körfezi’nin bütün kıyıları doğal gaz ve petrol yatağı. İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik gece yarısı bombalaması başlayınca petrol fiyatları, doğal gaz fiyatları, başta altın olmak üzere, emtia fiyatlarında büyük bir sıçrama oldu, yüzde 15-20 civarında. Petrolün arz güvenliği noktasında kaygılar hızla yükseldi. Bir yerde bir karışıklık, bir savaş, huzursuzluk olduğu zaman bundan tabii önce insan ve toplumlar etkileniyor, olumsuz bir şekilde akabinde ekonomiler ve ticaret etkileniyor.”

Basra Körfezi’nin çok önemli bir su yolu olduğunu vurgulayan Bolat, “Uluslararası ticarette çok önemli bir yer işgal ediyor. Türkiye açısından enerji ithalatı bizim en büyük ithalat kalemimiz. 2022’de Rusya-Ukrayna Savaşı patlak verdiğinde o yıl 97 milyar dolar doğal gaz ve petrol faturamız vardı. Bu rakamı geçen sene 65 milyar dolara kadar düşürmüştük. Tabii hem yerli üretimin artması; Sakarya doğal gazı, Gabar petrolü hem de dünyada petrol fiyatları, doğal gaz fiyatlarında bir düşme yaşandı.” diye konuştu.

Bolat, İran’dan Türkiye’ye geçen yıl 3 milyon 300 bin turist geldiğini belirterek, “Bu yıl da ilk 5 ay itibarıyla 1 milyonun üzeri bir turist gelmişti. Türkiye açısından bu da bir kaygı unsuruydu.” değerlendirmesinde bulundu.

İran ile dış ticaretin yaklaşık 7,8 milyar dolar olduğunu hatırlatan Bolat, “Bizim 3 milyar 250 milyon dolar ihracatımız var. İran’dan başta doğal gaz olmak üzere 4 milyar 550 milyon dolar civarında ithalatımız söz konusuydu.” dedi.

Doğal gaz bağlantısında bir kesilme olmadığını ama savaş ortamı, tahribat karşısında ticaretin doğal olarak olumsuz etkilenebildiğine işaret eden Bolat, ateşkesin 12 gün içinde sağlanabildiğini dile getirdi.

Bolat, sözlerini şöyle sürdürdü:

“İran, aynı zamanda başta Orta Koridor olmak üzere Asya’ya giden yolun, Orta Asya Türk cumhuriyetlerine giden yolun da tam merkezinde yer alıyor. Taşımacılık açısından risk unsuru vardı. Dolayısıyla ateşkesten memnunuz. Bu anlamda olumsuz etkiler inşallah minimum düzeyde kalacaktır ateşkes kalıcı olduğu takdirde.

Kuzeyimizde 3,5 yılda 2 milyon kişi öldü Rusya-Ukrayna Savaşı’nda. Her iki ülke, özellikle Ukrayna, ağır tahribat gördü. Batımızda Balkan Savaşları yaşandı. Başka gerilimler de oldu, Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığı da dengeleyici rol oynadı ve 3 sene önce Ermenistan işgalinden Dağlık Karabağ’ı, Azerbaycan kurtardı. Güneyimizde Suriye iç savaşı 13 yıl sürdü. Gazze’de yaklaşık 19 aydır devam eden İsrail soykırımı ve katliam yaşanıyor. Gerçekten oradaki yaşananları tarif etmek çok zor.”

22-23 yıl içinde Türkiye’nin tam bu ateşlerin, savaşların ortasında 780 bin kilometrekarede huzur içinde, istikrar içinde yönetildiğinin altını çizen Bolat, Türkiye ekonomisinin büyüdüğünü, milli gelirini 238 milyar dolardan 1 trilyon 371 milyar dolara çıkarmayı başardığını ifade etti.

Bolat, fert başına milli gelirin 2025 ilk çeyrek sonunda 3 bin 600 dolardan 15 bin 971 dolara çıktığını açıkladı.

“Türkiye Dünya Bankası’na göre üst gelir ülkeler ligine yükseldi”

Türkiye’nin Dünya Bankasına göre üst gelir ülkeler ligine yükseldiğini ve bunun çok önemli olduğunu belirten Bolat, sözlerini şöyle tamamladı:

“Şimdi ticaret savaşlarıyla karşı karşıyayız. Bir süre boyunca Amerika Birleşik Devletleri’nin yeni Başkanı Donald Trump ve yönetimi 1,3 trilyon dolar dış ticaret açığı verdikleri ülkelerle çok yüksek gümrük vergisi duvarları ile dış ticaret dengelemesi yapmaya çalışıyor. Bu konuda kartlarını açtı ve ülkeleri ‘Gel anlaşalım, müzakere edelim’ diye çağırıyor. Bu devam ediyor ama bu da çok sakin bir ortamda olmuyor. Türkiye yüzde 10 olarak en düşük gümrük vergisi uyguladığı ülkeler arasında yer aldı. Bu ilk anda şöyle bir izlenim verdi; Çin,Avrupa Birliği, Japonya, Uzak Doğu ülkeleri, Kanada gibi daha yüksek oranda gümrük vergisi uygulanacak ülkelerle mukayesede bize bir avantaj sağlayacak görünüyor. ABD pazarına ürünlerini artık bundan sonra satamayacak ya da zorlanacak ülkeler ve ürünleri bu defa Türkiye’ye ve Türkiye’nin diğer dünya coğrafyalarına, Avrupa’ya, Asya’ya, Afrika’ya, Orta Doğu’ya yapacağı ihracatlarda daha çetin, daha zor rekabet şartlarının olacağı anlamına geliyor.”