EVRİM KÜÇÜK

Küresel üretimde yavaşlama sinyalleri geliyor. Dünya Çelik Birliği’nin (World Steel Association) verilerine göre, 2025 yılı Mayıs ayında 70 ülkenin toplam çelik üretimi 158,8 milyon tona gerileyerek geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,8 düşüş gösterdi. Aylık bazda ise üretim yüzde 2 oranında artış kaydetti. Bu düşüş, yılın ilk beş ayındaki toplam üretimin yüzde 1,3 daralıp 784 milyon tona gerilemesiyle birlikte, küresel çelik piyasasında talep yönlü sorunların arttığını ortaya koydu. En dikkat çeken düşüşlerden biri Çin’de yaşandı. 86,6 milyon tonluk üretimiyle dünyanın en büyük üreticisi olan Çin, Mayıs ayında yıllık bazda yüzde 6,9’luk bir düşüş kaydetti. Bu, ülkenin zayıf iç talep ve ihracat ağırlıklı üretim modeline geri döndüğüne işaret ediyor. Aynı dönemde Rusya da yüzde 6,9’luk bir daralma yaşarken, Almanya’da üretim yüzde 6,4, Japonya’da yüzde 4,7 geriledi.

Türkiye mayısta üretimi 3.15 milyon tona çıkardı 

Ukrayna’daki düşüş yüzde 13,8’e ulaştı. Diğer yandan Hindistan yüzde 9.7, İran yüzde 4.5 ve Brezilya yüzde 5 üretim artışı kaydetti. Türk çelik işletmeleri Mayıs 2025’te çelik üretimini Mayıs 2024’e göre yüzde 2,8 oranında azaltırken, bir önceki aya göre yüzde 4,6 oranında artırıp 3,15 milyon tona çıkardı. Geçen ay pik demir üretimi bir önceki aya göre yüzde 2.1, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise yüzde 16.3 düşüşle 742 bin tona geriledi. Ocak-Mayıs döneminde Türkiye çelik sektörü, 2024’ün aynı dönemine göre çelik üretimini yüzde 1,4 oranında azaltarak 15,41 milyon tona düşürdü. Söz konusu dönemdeki pik demir üretimi ise yıllık yüzde 12,6 düşüşle 3,82 milyon tona geriledi. WorldSteel, Türkiye’deki çelik talebinin 2025 yılında 2024’e kıyasla yüzde 1,7 azalarak 35,5 milyon tona gerilemesini bekliyor.

Çin’de talep zayıf, ihracat rekorda

Çin’in çelik piyasası yapısal bir dönüşüm içinde. Yerli talepteki zayıflık sürerken, üreticiler yüzünü dış pazarlara çevirmiş durumda. S&P Global verilerine göre, Mayıs ayında Çin’in çelik görünür tüketimi yıllık bazda yüzde 12.3 azalarak 75,6 milyon tona geriledi. Ocak-mayıs döneminde toplam tüketim yüzde 3.9 düşüşle 374.8 milyon ton olarak hesaplandı.

İnşaat sektöründe yaşanan yavaşlama ve mevsimsel etkiler bu düşüşte etkili olurken, üretimde ise duraksama yaşanmadı. Bu tablo ihracata yansıdı: Mayıs ayında yarı mamul ve mamul çelik ihracatı yıllık bazda yüzde 20.2 artışla 11.95 milyon tona ulaşarak tarihinin en yüksek ikinci seviyesine çıktı. Ocak-Mayıs döneminde ihracat toplamda yüzde 16,5 artarak 53.2 milyon tonu buldu.

İhracattaki en dikkat çekici kalem ise kütük oldu. Yılın ilk beş ayında kütük ihracatı yüzde 471 artışla 4,17 milyon tona çıktı. Çin’in en büyük üç alıcısı Endonezya, Filipinler ve Suudi Arabistan oldu. Bu ülkeler toplam kütük ihracatının yaklaşık yüzde 44’ünü oluşturdu Çelik piyasasında yaz aylarında geleneksel olarak görülen durgunluğun ardından, eylül-ekim döneminde mevsimsel bir toparlanma umuluyor. Ancak bu toparlanmanın şiddeti, başta Çin olmak üzere büyük üretici ve ihracatçı ülkelerin üretim politikaları ve ticaret rotalarıyla yakından ilişkili olacak.

Özellikle Çin’in iç talep toparlanması olmadan üretimini yüksek seviyelerde tutması, diğer üretici ülkelerde fiyat baskısını artırabilir. Bu da küresel çelik piyasasında dengesiz bir arz fazlası yaratabilir.