Nagihan KALSIN

Hazine Maliye Bakan­lığı, kripto varlıkların vergilendirilmesine ilişkin üç farklı yöntemi değer­lendiriyor: İşlem vergisi, ge­lir vergisi ve KDV. DÜNYA’nın edindiği bilgilere göre, mev­cut uygulamalarda bu başlıkla­ra dair açık bir mevzuat bulun­mazken, sermaye hareketleri­nin izlenebilirliğini artırmayı hedefleyen teknik ve hukuki altyapının hızla geliştirildiği ifade ediliyor.

İşlem bazlı vergi: Mikro oranla makro gelir

Üzerinde durulan ilk model, kripto varlık alım-satım işlem­leri üzerinden alınacak düşük oranlı bir işlem vergisi. Örne­ğin, daha önce ülkemizde faali­yet gösteren kripto para borsa­larına yatırılan her meblağdan on binde 4 oranında, Borsa İs­tanbul’da ise hisse alımı başına on binde 2 vergi uygulanacağı gündeme gelmişti. Kripto var­lıkların gündeme gelen yüzde 0,02’lik vergi oranıyla, her iş­lemden anlık ve otomatik ke­sinti yapılması değerlendiri­liyor. Bu yöntemin kapsayıcı­lığı sayesinde düşük oranlarla yüksek gelir yaratabileceği be­lirtilirken, sistemin otomatik işlemesi nedeniyle maliyet-et­kinliği de öne çıkıyor.

Gelir vergisi: Kazanç takibi zor ama gündemde

İkinci alternatif ise kripto varlık kazançlarının ticari ka­zanç ya da değer artışı kazan­cı kapsamında değerlendirilip gelir vergisine tabi tutulması. Ancak kazancın hangi işlemde, ne zaman ve ne kadar oluştuğu­nun tespiti teknik olarak güç ol­duğundan, bu yöntem kayıt dı­şı işlemlerle mücadelede sınırlı etki yaratabiliyor. Bu nedenle gelir vergisinin etkin uygulana­bilmesi için, kripto cüzdanlar ve borsalar arası entegrasyo­nun sağlanması, işlem geçmişi­nin şeffaflaşması gerekiyor.

KDV: Düzenli işlemlere yeni bir tanım geliyor

Üçüncü model ise Katma Değer Vergisi (KDV). Özellik­le düzenli kripto alım-satım yapan kullanıcıların ticari fa­aliyet yürüttüğü varsayımıy­la KDV yükümlüsü sayılması gündeme gelebilir. Bu noktada Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK), kripto varlıkları “gay­rimaddi hak” olarak tanımla­ması kritik bir rol oynuyor. Bu tanıma dayanarak, telif ya da royalty benzeri işlemlere uygu­lanan KDV rejimi, kripto işlem­ler için de örnek teşkil edebilir.

SPK tarafından kripto varlık hizmet sağlayıcılarına ilişkin yapılan düzenlemeler önemli bir zemin oluştursa da, vergi­lendirme açısından hala boş­luklar bulunuyor ve alt yapı yetersiz. Özellikle blokzincir teknolojisinin sağladığı izle­nebilirlik ile anonimlik arasın­daki denge, vergi otoriteleri için yapısal bir sınav anlamına geliyor. Bu yönüyle kripto var­lıklar, hem yeni bir ekonomik fırsat hem de yeni nesil maliye politikaları için ciddi bir stres testi olarak değerlendiriliyor.

Düzenleme sermaye hareketlerini caydırmayacak

 Kripto piyasasının Türkiye’de milyonlarca kullanıcıya ulaşmasına ve büyük işlem hacimlerinin oluşmasına rağmen, bu işlemlerden elde edilen kazançların vergi sistemine yansıması sınırlı. Bu yüzden kayıt dışılık devam ediyor. Uzmanlar, “Bu kadar hareket, bu kadar kazanç var; peki vergisi nerede?” sorusunun artık cevapsız kalmaması gerektiği görüşünde. Yapılacak yeni düzenlemelerin sermaye hareketlerini caydırmadan, uluslararası uygulamalarla uyumlu şekilde hazırlanması bekleniyor. Bu kapsamda, etki analizleriyle desteklenmiş bir vergileme modelinin kamuoyuna sunulması planlanıyor

“Suç gelirlerine karşı düzenleme”

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, son açıklamasında, yeni düzenlemelerle birlikte meşru kripto faaliyetleri için alan bırakılırken, yasa dışı işlemlerle kararlı şekilde mücadele edileceğini vurguladı. Şimşek, “Likidite sağlayıcılığı, piyasa yapıcılığı veya arbitraj amacıyla yapılan ve kaynağı belgelenebilen işlemler, platformların sorumluluğu ve gözetimi altında, limitlere tabi olmadan gerçekleştirilebilecek” dedi.