Maliyette ipler koptu rekabet 10 yıl geri gitti

TÜSİAD, “Maliyet Bazlı Re­kabet Gücü Endeksi (TÜ­SİAD-RGE)” çalışması­nı yayınladı. İlk kez kamuoyunun dikkatine sunulan çalışmanın 2025 yılı ilk çeyrek sonuçlarına göre Türkiye’nin maliyet bazlı re­kabet gücü 2015 yılı seviyesinin altına indi.

Endeks, bu yılın ilk çeyreğinde 86,1 oldu. Çalışmaya göre endeksin 2022’den bu yana düşüş eğiliminde olması dikkat çekti. Endeks yıllık bazda yüzde 8,9 oranında geriledi. Bu düşüşün 4,8 puanı ara malı maliyetleri, 3,2 puanı iş gücü maliyetleri ve 0,9 puanı finansman maliyetleri artı­şından kaynaklandı. Enerji fiyat­larında son iki çeyrekte görülen gerileme rekabet gücüne sınırlı da olsa olumlu katkı yaptı.

İşgücü verimliliği rakiplerle benzer

Çalışmada 2025 ilk çeyreğe ilişkin bulgular şöyle oldu: “Yurt içi maliyet gelişmelerinin orta­lamada yurt dışı maliyetlere kı­yasla önemli bir değişim göster­mediği yılın ilk çeyreğinde, iş gü­cü maliyetindeki değişim rakip ülkelerin sınırlı bir miktar altın­da, ara malı maliyetindeki deği­şim ise rakip ülkelerin bir miktar üzerinde seyretmiştir. Finans­man maliyeti ivmesi yavaşlamak­la birlikte yüksek kalmaya devam etmiş, enerji maliyeti ise belirgin olarak azalmıştır. Bu dönemde iş gücü verimliliği rakip ülkelere benzer eğilim göstererek firma­ların rekabet gücü üzerinde be­lirgin bir etkide bulunmamıştır.”

2023’ten sonra ipler koptu

Çalışmaya göre Türkiye ile ra­kip ülkeler arasındaki ara ma­lı, enerji, işçi gücü ve finansman maliyetleri değişimini inceledi­ğimizde 2023’ün üçüncü çeyre­ğinden itibaren kırılma yaşan­dığı görülüyor. Türkiye özellikle finansman, iş gücü ve ara ma­lında rakiplerin çok çok üzerin­de maliyetlere maruz kalırken enerjide bir miktar aşağıda kaldı. 2022’nin ilk çeyreği ile 2023’ün ilk çeyreğini kapsayan dönem­de ise Türkiye’nin rakiplerine kı­yasla çok daha yüksek enerji ma­liyetine maruz kaldığı görüldü. Bu dönemde Ukrayna Savaşı’nın etkileri enerji pazarına yansı­dı.

Bununla birlikte 2018’in ilk çeyreği ile 2022’nin ilk çeyreği­ne kadar ara malı maliyetlerin­de Türk imalatçıların rakiplere göre avantajlı olması dikkat çek­ti. Yine 2018’in ilk çeyreğinden 2023’ün üçüncü çeyreğine ka­dar iş gücü maliyetle­rinin rakip­lere kıyasla çok düşük kaldığı göz­lemleniyor. Finansman tarafında ise maliyet­ler 2018’in ilk üçüncü çeyreği ile 2023’ün bi­rinci çeyre­ği arasında ortalama­da rakiple­re göre yüksek kalırken, 2023 ilk çeyrek ve 2024 ilk çeyrek arasın­da kısa bir dönem aşağıda kaldık­tan sonra kopma yaşadı.

Finansmanda dünyaya fark attık!

Buna göre 2023’ten sonra dört göstergenin üçünde yaşanan ko­puşa endeks değerleri bazında baktığımızda şöyle bir sonuç or­taya çıkıyor: 2025’in ilk çeyreğine gelindiğinde Türkiye ile rakiple­ri arasındaki maliyet farkları; ara malında yaklaşık 15 puan, iş gü­cünde yaklaşık 40 puan, finans­manda yaklaşık 240 puan. Ener­jide ise rakiplere kıyasla Türkiye yaklaşık 10-15 puan avantajlı kal­dı. TÜSİAD Maliyet Bazlı Reka­bet Gücü Endeksi (TÜSİAD-R­GE), ihracatçı imalat sanayi sektörlerinde kullanılan girdi fi­yatlarının (maliyetlerinin) za­man içindeki seyrini rakip ülke­lerle karşılaştıran bir rekabet gü­cü endeksi olarak yayınlanmaya başladı.

Turan: Ekonomimizin potansiyeli çok daha yüksek

 TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan, “Ülkemizin dünya ihracatından aldığı pay 2024 itibarıyla yüzde 1,08 düzeyine geldi. Ekonomimizin potansiyelinin çok daha yüksek olduğunu biliyoruz. Önümüzdeki dönemde dış ticaretimize dair doğru politikalar inşa ederek ve doğru alanlara yatırımla küresel ticaretten aldığımız payı yükseltebiliriz.

Bunun için de salt ihracatımızı ya da yurt içindeki maliyet süreçlerini tartışmamız yeterli olamıyor; önemli pazarlarımızda rakiplerimiz nasıl avantajlı konuma geçiyor, onların maliyet süreçleri nasıl şekilleniyor, tüm bunları doğru analiz etmemiz gerekiyor” dedi. Endeksin açıklandığı toplantıda konuşan Turan, küresel bazda rekabet koşullarını doğru teşhis etmenin, geçmişe kıyasla bugün çok daha önemli hale geldiğini vurguladı.

İhracattaki iş gücü rakiplere göre verimsiz

 İş gücü verimliliği gelişmeleri dahil edilerek hesaplanan verimlilik düzeltilmiş endeks (TÜSİAD-RGEV), hesaplama dönemi genelinde TÜSİAD-RGE endeksinin altında seyretti. Bu eğilim, ihracatçı sektörlerdeki iş gücü verimliliği gelişiminin rakip ülkeler genelinin altında kaldığına ve sektörler üzerindeki maliyet baskısını hafifletmediğine işaret ediyor. Çalışmaya göre iş gücü verimliliğindeki görece zayıf eğilim 2024 yılının ilk üç çeyreğinde devam etti. Yılın son çeyreği ile 2025’in ilk çeyreğinde ise iş gücü verimliliği rakip ülkeler geneline benzer seyretti.