Bilim insanları her 90 saniyede bir tekrarlayan sismik şifreyi çözdü

Sismik Şifre Çözüldü: Her 90 Saniyede Bir Küresel Sarsıntı

2023 yılının Eylül ayında dünya, bilim tarihine geçecek sıra dışı bir doğa olayıyla karşılaştı. Bilim insanları, dokuz gün boyunca gezegenin her 90 saniyede bir sarsıldığını kayda geçirdi. Ekim ayında da kısa süreli benzer sarsıntılar yaşanırken, olayın nedenine dair hiçbir açıklama getirilememişti. Bu olağanüstü titreşimler, o dönem “Tanımlanamayan Sismik Nesne” olarak adlandırılmıştı.

Ancak şimdi, gizem perdesi aralandı.

Grönland’ın Sessiz Çığlığı: Dev Heyelanlar ve Tsunamiler

Nature Communications dergisinde yayımlanan çarpıcı araştırmaya göre, bu küresel titreşimlerin kaynağı Grönland’ın doğusunda yer alan Dickson Fiyordu’nda meydana gelen iki büyük toprak kayması. Heyelanların ardından ortaya çıkan dev tsunamiler, fiyordun dar yapısı içerisinde “seiche” adı verilen sabit, ileri-geri salınan dev dalgaları tetikledi.

Oxford Üniversitesi’nden Thomas Monahan’ın liderliğindeki bilim ekibi, bu sabit dalgaların Dünya’nın kabuğuna defalarca çarpan bir kozmik çekiç gibi davrandığını ve uzun periyotlu sismik dalgalar oluşturduğunu ortaya koydu.

Fiyordun Jeolojik Tuzakları: “Dünya’yı Çan Gibi Çaldılar”

Monahan, olayın küresel ölçekte hissedilmesini sağlayan en büyük etkenin fiyordun fiziksel yapısı olduğunu belirtti. Özellikle çıkışa yakın bölgedeki keskin kıvrım, sabit dalgaların burada sıkışarak saatlerce, hatta günlerce ileri geri çarpmasına yol açtı. Bu çarpışmaların şiddeti o kadar yüksekti ki, gezegenin farklı köşelerindeki sismik istasyonlar tarafından net bir şekilde algılandı.

İşin ilginç yanıysa, olayın yaşandığı sırada bölgede seyreden bir Danimarka askeri gemisinin bile bu dev dalgaları fark etmemiş olmasıydı.

Gözler Gökyüzünde: Uydu Verileri Gerçeği Ortaya Çıkardı

Thomas Monahan, bu eşsiz doğa olayını tatildeyken okuduğu haberlerle öğrenip araştırmaya dahil oldu. Ekip, NASA ve CNES iş birliğiyle geliştirilen SWOT (Surface Water and Ocean Topography) uydusu sayesinde deniz seviyesi yüksekliklerini yüksek çözünürlükte ölçebildi. SWOT’un verileri, fiyordaki bu dev sabit dalgaların varlığını doğruladı.

Elde edilen bulgulara göre, Eylül ayında oluşan sabit dalga 7,9 metreye kadar yükselmiş ve yaklaşık 500 Giga Newton’luk bir kuvvetle fiyordun duvarlarına çarpmıştı.

İklim Krizinin Sarsıcı Etkisi: Buzulların Çözülmesi Felaketi Getirdi

Bu büyük heyelanların ardındaki esas neden ise, fiyordun yakınındaki isimsiz bir buzulda meydana gelen incelme. Grönland’daki buzullar, insan eliyle hızlandırılan iklim değişikliği yüzünden dramatik biçimde eriyor. Bu da toprak yapısını dengesiz hale getirerek heyelanları, dolayısıyla tsunami riskini artırıyor.

Monahan’a göre bu sismik sinyaller adeta bir uyarı zili niteliğinde: “Bu sinyaller yalnızca tsunamileri değil, aynı zamanda buzul istikrarsızlığını da haber veriyor,” diyor.

Yeni Nesil Uydular Felaketleri Önceden Görebilir

Bu olağanüstü araştırma, iklim değişikliğinin etkilerinin kutup bölgelerinde nasıl tespit edilebileceğini gözler önüne seriyor. SWOT gibi yeni nesil uydular, yalnızca deniz seviyesi değil, aynı zamanda sismik etkiler ve doğa felaketlerinin takibi açısından da kritik bir rol oynuyor.