Mahfi Eğilmez'den 19 Mart sonrası kritik analiz: İçeride yeni bir risk yaratmadan devam etmeliyiz

Ekonomist Mahfi Eğilmez, TÜİK ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın son açıkladığı üç önemli veriyi inceleyerek, Türkiye ekonomisinin dış kaynaklara olan bağımlılığı ve yapısal sorunlarına dikkat çekti. Eğilmez’in analizine göre, dış ticaret açığı ve dış borç stoku ekonomideki kırılganlığı derinleştiriyor.

"İhracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 2,3 azaldı"

Eğilmez’in değerlendirmesine göre, 2025 yılının ilk beş ayında dış ticaret verileri, ithalatın ihracattan daha hızlı arttığını ortaya koyuyor. TÜİK verilerine dayanarak, “Bu yılın aynı döneminde geçen yıla kıyasla ihracat yüzde 3,4 artarken, ithalat yüzde 5,8 yükseldi” diyen Eğilmez, dış ticaret açığının yüzde 12,7 oranında büyüdüğünü ve ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 2,3 azaldığını belirtti.

“Bu büyüme hızıyla dış ticaret açığının da azalması gerekirdi”

Eğilmez, büyüme ile dış açık arasındaki ilişkiye dikkat çekerek, “Geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 5,4 olan büyüme hızının bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 2’de kaldığı dikkate alınırsa, dış ticarette aleyhe ortaya çıkan bu gelişme sıkıntılı bir durumu gösteriyor” dedi. Ve ekledi: “Bu büyüme hızıyla dış ticaret açığının da azalması gerekirdi.”

"Enflasyonla mücadelemize orta vadede sekte vuracak"

Eğilmez, dış ticaret hadlerine ilişkin değerlendirmesinde ithalat birim değer endeksindeki artışın, ihracat birim değer endeksindeki artıştan daha yüksek olduğunu vurguladı. “Bu da ithalata ödediğimiz fiyatların, ihracattan elde ettiklerimize göre daha hızlı yükseldiği anlamına geliyor” diyen Eğilmez, bu gelişmenin enflasyonla mücadele açısından önem taşıdığına işaret etti. “İthal girdilerin bu şekilde pahalanmaya devam etmesi, bizim enflasyonla mücadelemize orta vadede sekte vuracak en önemli gelişmelerden birisi olacak” uyarısında bulundu.

"Dış borç 527,5 milyar dolara yükseldi"

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı ilk çeyrek dış borç verilerini de değerlendiren Eğilmez, “1990’da 52,4 milyar dolar (GSYH’nin yüzde 26,1’i) olan toplam brüt dış borç stoku, 2025’te o kat artarak 527,5 milyar dolara (GSYH’nin yüzde 38,5’ine) yükselmiş” dedi. Ancak bu artışa karşın GSYH’ye oranla düşüş eğiliminin “olumlu bir gelişme olarak kabul edilebileceğini” belirtti. Eğilmez’e göre, Ocak – Mayıs dönemindeki ödemeler tamamlandığı için Mayıs – Aralık döneminde yapılacak dış borç ödemeleri 75,3 milyar doları buluyor. “Bunun 65,5 milyar doları anapara, 9,8 milyar doları faiz. Bu toplamın 44,5 milyar dolarlık bölümünü özel kesim, kalanını da kamu kesimi yapacaktır” bilgisini verdi.

Üç temel gösterge

Mahfi Eğilmez, üç temel göstergeyi birlikte değerlendirerek yazısını şu sözlerle tamamladı: “Üç gösterge de, dışarıda yeterince risk oluştuğunu da dikkate alarak, bundan böyle içeride risk yaratmadan devam etmemizin hayati önem taşıdığını gösteriyor.”

"Olumsuz bir şey olmadı diye yaşanan bir coşkunluk söz konusu"

CHP’nin 38. Olağan Kurultayı’nın iptali istemiyle açılan davada mahkeme, ceza mahkemesinin görevsizlik kararına yapılan itirazın sonucunu bekleme kararı alarak duruşmayı 8 Eylül’e erteledi. Borsa İstanbul’da aynı gün yaşanan yükselişi değerlendiren ekonomist Mahfi Eğilmez, şu ifadeleri kullandı:

"Borsanın dünkü coşkusunu haklı gösterecek tek şeyin CHP kurultay davasının ertelenmesi olduğu görünüyor. Yani olumsuz bir şey olmadı diye yaşanan bir coşkunluk söz konusu. "Türkiye ilginç bir ülke" deyince "neresi ilginç" diye soran olursa bunu örnek gösterebilirsiniz."