Muhtemelen profesyo­nel tenis tarihinin gör­düğü en büyük üç er­kek tenisçi devrini kapamak üze­reyiz. İsviçreli Roger Federer 2022’de tenis veda etti. İspanyol Rafael Nadal geçen yıl emeklili­ğini açıkladı. Şimdi Sırp Novak Djokovic’in son dönemine şa­hitlik ediyoruz. Keza kadınlarda da belki tüm zamanların en iyi­si Amerikalı Serena Williams da 2022’de raketlerini dolaba kal­dırmıştı.

Bu büyük yıldızların kortlar­dan çekilmesine karşın tenisin çekiciliğini yitirdiğini söylemek güç. Geçen 40 yılda yapılan yatı­rımla profesyonel tenis küresel bir spora dönüştü. Araştırmacı ve tenis yazarı Prof. Dr. Cem Çe­tin’e göre tenisin küresel ölçek­te bu kadar popüler olmasının iki önemli nedeni var: “Birinci unsur coğrafi: Bugün dünyanın dört bir tarafında tenis turnuvaları dü­zenleniyor. Ayrıca çok farklı kıta­lardan çıkan üst düzey sporcuları da izliyoruz. Bir de takvim unsuru var. Geçmişte sezon çok daha kı­saydı ama bugün neredeyse 11 aya yayılan bir tenis takvimi var. Bu da tenisin görünürlüğünü geçmi­şe göre çok fazla arttırdığı için te­nisi bence popüler yapan bir baş­ka etken.”

Tabii bu sayede bir yandan dünyada profesyonel tenisi yöne­ten ATP ve WTA’in gelirlerinde­ki yükseliş sürerken bir yandan da yıldız tenisçilerin kazançları da artmaya devam ediyor. Bun­dan önceki senelerde dünyanın en çok kazanan sporcuları ara­sında üst sıralarda mutlaka bir­kaç tenisçi yer alıyordu. Az evvel bahsettiğim Federer ve Serena gibi sembolleşmiş oyuncuların turnuva para ödülleri dışında çok ciddi sponsorluk gelirleri de var­dı. Mesela Sportico’nun hesapla­masına göre Federer yaklaşık 1,6 milyar dolarlık kariyer geliriyle tüm zamanların en fazla para ka­zanmış dokuzuncu sporcusuydu.

Tenisteki tüm bu çekişmenin ve kazançların göbeğinde de el­bette grand slam turnuvası deni­len dört büyük turnuva var: Tak­vim yılı içindeki kronolojik ola­rak sıralarsak Avustralya Açık, Fransa Açık, Wimbledon ve ABD Açık turnuvalarını geçen yıl ye­rinde 3 milyon 360 bin, ekran ba­şındaysa yaklaşık 2 milyar kişi iz­ledi. Yine bu dört turnuva 1,8 mil­yar dolarlık toplam gelir yarattı. Bu toplam gelirin yaklaşık yüz­de 25’i turnuvaya katılan kadın ve erkek tenisçilere aktarılıyor. Özellikle şampiyon olanlara veri­len para ödülü geçen 25 yılda bü­yük bir hızla arttı. Mesela geçen yıl Wimbledon ve ABD Açık şam­piyonu her bir oyuncu yaklaşık 3,5 milyon dolarlık para ödülü­ne hak kazandı.

Pazarlamanın zaferi

Tenis üzerine uzun yıllardır araştırma yapan ve yüzlerce köşe yazısı kaleme alan Prof. Dr. Cem Çetin’e göre dört grand slam turnuvasının başarısı bunların çok iyi pazarlanmasından kay­naklanıyor.

Muhtemelen golf, motor sporları ve boksla beraber sporculara en fazla gelir geti­ren bireysel spor dalı tenis. Te­nisin sporculara böyle ciddi bir gelir sağlamasının temelinde yatan sebep ne?

Günümüzde profesyonel spor dallarının ticari mantıkla yönetil­mesi gerekiyor. Bu konuda uzun yıllar önce kurulmuş ATP erkek­ler için, WTA’in kadınlar için doğ­ru adımları attı. Uluslararası fe­derasyondan bağımsız bir şekilde daha ticari bir zihniyetle tenisi or­ganize etmeye başladılar. Bunun­la birlikte hem turnuva sayısı art­tı hem de gelirler arttı. Bu iki olu­şum sponsor bulma konusunda da çok başarılı olunca tenisin çok daha fazla para girmeye başladı. Bu da doğal olarak oyuncuları ka­zançlarına yansıdı.

Profesyonel tenisin motoru olan dört grand slam turnuva­sının her biri yılda 350 ila 550 milyon dolar gelir elde ediyor. Bu turnuvaların bu kadar faz­la gelir üretmesinin sebepleri­nin nedir?

Bunu kesinlikle bir pazarlama zaferi ola­rak bakıyorum. Çünkü spor orga­nizasyonların seviyesinde global ölçekte müthiş bir rekabet ortamı var. Dolayısıyla bu turnuvalar hem bu rekabet ortamında yerlerini ko­rumak hem de büyümek için bir çaba sarf etmek mecburiyetindwe. Dolayısıyla da bu dört grand slam turnuvasının organizatörleri ge­lirlerini maksimize etmek için sü­rekli yeni adım atıyorlar. Tesisle­rini büyütüyorlar, gece maçlarını programa dahil ediyorlar. Tüm bu yeni adımlarla hem sponsor hem televizyon geliri hem de gişe ge­lirlerinde ciddi artışlar kaydedi­yorlar. Dolayısıyla bunların hepsi kesinlikle bir pazarlama strateji­sinin sonucu.

Erkeklerde neredeyse 20 yıl süren 3 büyükler dönemi gör­dük. Djokoviç de emekliye ay­rıldıktan erkek tenisi ticari bir sıkıntı yaşar mı?

Elde yıldız sporcu olmadığında tenisi bekleyen bir risk faktörü var elbette. Ama şimdilik erkeklerde­ki Alcaraz-Sinner rekabeti orga­nizatörleri kurtaracakmış gibi du­ruyor. Bence Sinner’a çok kısa bir doping cezası verilmesinin altında yapan nedenlerden biri de bu ola­bilir. Çünkü Alcaraz’ın karşısında mutlaka bir rakip olması gereki­yor. Çünkü bir rekabet ortamı ya­ratmazsanız ve tek bir sporcunun domine etmesine göz yumarsanız maalesef pek ilgi uyandıramazsı­nız ve seyirciler biraz uzaklaşır o spor dalından. Buraya üçüncü ve dördüncü isimleri de katabilirler­se tenis turnuvaları yine ilgi uyan­dırmaya devam eder. Ve ka­zançlarda da bir geri­leme söz konusu olmaz.

İki kritik konu

Tüm bunların yanında, tenisteki bu gelir paylaşımıyla ilgili iki kritik konu var: Birincisi erkek tenisinin yılın bütününde daha fazla gelir temin etmesi. Erkek turnuvalarını yöneten ATP’nin 2022’deki geliri 259 milyon dolardı. Buna karşılık kadın tenisini yöneten WTA’in gelirleri yalnızca 114 milyon dolardı. WTA aradaki açığı kapatmak hedefiyle önce 2023’te CVC Capital Partners’la ortaklaşa bir girişim kurup karşılığında 150 milyon dolar aldı. 2024’te yıl sonu finalleri için Suudi Arabistan kamu yatırım fonu PIF’le üç yıllık anlaşma imzaladı.

İkinci konuysa grand slam turnuvaları ile oyuncular arasındaki gelir paylaşımı anlaşmazlığı. Üst düzey 20 kadar kadın ve erkek tenisçi geçen nisan ayında dört büyük turnuvaya mektup yazarak para ödüllerine ayrılan payın yüzde 15-20 bandından yüzde 50 seviyesine çekilmesini talep ediyor. Bu talebin yakın gelecekte bir kriz oluşturup oluşturmayacağını göreceğiz.

Şampiyonlara 3 milyon sterlin

Wimbledon’da bu yıl para ödülleri yüzde yedi oranında artırıldı. Buna göre tek kadınlarda ve erkeklerde şampiyonluk ödülü 3 milyon sterline olacak. Finalistler 1,5 milyon sterlin alacak. İlk turda elenen tenisçilerin ödülü de 66 bin sterlin.

Kariyerinde en çok para ödülü kazanmış 10 tenisçi