Sigarada asgari vergi 42,3 TL'ye yükseldi

RECEP ERÇİN

Sigarada maktu vergi oranları otomatik olarak artırıldı. Özel Tüketim Vergisi Kanunu (ÖTV) gereğince, tütün mamüllerine uygulanan maktu ve asgari maktu vergi tutarları ocak ve temmuz aylarında son 6 aylık yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) oranında güncelleniyor. Buna göre, 3 Temmuz 2025 itibarıyla, tütün mamüllerine uygulanan maktu ve asgari maktu vergi tutarları, son 6 aylık Yİ-ÜFE oranında güncellendi. Maktu vergi tutarı 10,50 TL’den 12,1495 TL’ye, asgari maktu vergi tutarı da 36,626 TL’den 42,378 TL’ye çıkarıldı.

Nispi vergi oranı azaltılmalı görüşü hâkim

Enflasyon hedeflemesinde yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar ve vergi değişimine konu olan kalemler önemli bir rol oynuyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de, mayıs ayında yaptığı açıklamada yönetilen ve yönlendirilen fiyatlarda Merkez Bankası’nın hedeflerine sadık kaldıklarını dile getirmişti.

Vergi değişimine konu olan kalemler arasında yer alan, enflasyona da büyük etkisi olan sigara fiyatları üzerinde 3 temel vergi söz konusu. Bunlar; fiyata bağlı olarak alınan nispi vergi, katma değer vergisi ve paket başına sabit alınan maktu vergi.

Yüksek mali çarpan enflasyonist etki oluşturuyor

Bir ürün üzerindeki fiyata bağlı vergi oranları ne kadar yüksekse maliyetlerin fiyata yansıması da o kadar yüksek oluyor. Maliyetlerin fiyatlara kaç katı oranında yansıyacağını gösteren bu etkene “mali çarpan” adı veriliyor. Son iki yılda yapılan indirimlere rağmen Türkiye'de sigaraya uygulanan yüzde 50 oranındaki nispi vergi dünyadaki en yüksek nispi vergi seviyelerinden biri. Yüksek nispi verginin neden olduğu yüksek mali çarpan önemli bir enflasyonist etki oluşturuyor. Sigara vergilendirmesinde sabit unsurların ağırlığının artırılması ve fiyata bağlı unsurun ağırlığının düşürülmesi yoluyla mali çarpanın azalması ve enflasyonist etkinin sınırlandırılmasının mümkün olduğu sektör kaynaklarınca ifade ediliyor. Nispi vergi AB’ye kıyasla hâlâ yüksek.

2024 yılından bu yana hayata geçirilen düzenlemelere rağmen Türkiye’de uygulanan yüzde 50’lik nispi vergi oranı, AB ortalaması olan yüzde 26'lık düzeyin üzerinde seyrediyor. Bu fark, Türkiye'deki maliyet artışlarının fiyatlara AB’ye kıyasla 2 kat daha fazla yansımasına neden oluyor. Bu yüzden sektör temsilcileri, sabit vergi ağırlığının artırılması ve nispi vergi oranının düşürülmesine yönelik adımların devam etmesini talep ediyor.

Avrupa ülkeleri kademeli indiriyor

AB ülkeleri vergi kompozisyonunun değiştirildiği bu tür uygulamalara 2008 krizinden bu yana devam ediyor. İsveç yüzde 39 olan nispi vergi oranını 2011 yılında yüzde 1’e, Danimarka da yüzde 21,7 olan nispi vergi oranını 2012 yılında tek seferde yüzde 1’e düşürdü. İki ülke de maktu vergiyi artırdı.

Avusturya 2011 yılında yüzde 42 olan nispi vergi oranını 2020'ye kadar kademeli olarak yüzde 36 seviyesine düşürdü. Son 5 yıl içerisinde düzenlemelere devam ederek nispi vergi seviyesini yüzde 32'ye kadar indirdi.

Almanya 2022, İtalya ise 2023 yılında nispi vergi oranını 2 puana yakın düşürdü. Portekiz halihazırda AB ortalamasının altında olan nispi vergi oranını 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olacak şekilde yüzde 12’den yüzde 1’e çekti.

Romanya 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olacak şekilde yürürlüğe giren vergi planında yüzde 12 olan nispi vergi oranını 2026’ya kadar birer puan düşüreceğini açıkladı. 2025 yılında nispi vergi oranını Belçika 3 puan, İspanya 2,5 puan düşürdü.