Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Banka Kredileri Eğilim Anketi’nde, yılın üçüncü çeyreğinde yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarının belirgin bir şekilde gevşemesi bekleniyor.

TCMB’nin bankaların 2025 yılının ikinci çeyreğine ilişkin değerlendirmeleri ile 2025 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin beklentilerini içeren “Banka Kredileri Eğilim Anketi” yayımlandı.

Bankalar kısa vadeli kredileri sıkılaştırdı

Ankete göre, 2025 yılının ikinci çeyreğinde, bankalar işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartları genel olarak sıkılaştırdı. Bu dönemde alt kırılımlar incelendiğinde vade bakımından uzun vadeli kredilere uygulanan standartlar temelde aynı kalırken, kısa vadeli kredilere uygulanan standartların sıkılaştığı, para cinsi bakımından TL kredilere uygulanan standartlarda belirgin bir değişim gözlenmedi.

Büyük işletmeler etkilendi

Yabancı Para (YP) kredilere uygulanan standartların sıkılaştığı, ölçek bakımından ise KOBİ’lere verilen kredilere uygulanan standartlarda belirgin bir değişim gözlenmezken, büyük işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlar sıkılaştı.

Beklentiler kredilerde gevşeme yönünde

Yılın üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi ise işletmelere verilen kredilere uygulanan standartların, YP krediler ve büyük işletmelere verilen krediler dışında genel olarak bir miktar gevşeyeceği yönünde oluştu.

Öte yandan yılın ikinci çeyreğinde, çoğunluğu ihtiyaç kredilerinden oluşan diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartların gevşediği, konut ve taşıt kredilerine uygulanan standartlarda ise belirgin bir değişim olmadığı görüldü. Yılın üçüncü çeyreğinde bankalar, tüm bireysel kredi türlerine uygulanan standartlarda belirgin bir değişim olmayacağını tahmin ediyor.

İşletme kredileri talebinde artış yok

Anket sonuçları kredi talebi açısından incelendiğinde, işletmelere verilen kredilerde genel olarak talepte artış görülmedi. Uzun vadeli kredi talebi temelde aynı kalırken, Türk lirası kredi talebinde bir miktar azalma, KOBİ kredi talebi başta olmak üzere işletmelere verilen diğer kredilerde ise talepte artış görüldü.

Yılın üçüncü çeyreğinde, işletmelere verilen tüm kredilere olan talepte belirgin bir artış bekleniyor. Yılın ikinci çeyreğinde, konut kredi talebinde artış, taşıt ve diğer bireysel kredilere olan talepte ise azalış görüldü.

Yılın üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, tüm bireysel kredi türlerine olan talepte belirgin bir değişim olmayacağı yönünde oluştu. Bankaların fon sağlama imkanlarının gelişimi incelendiğinde, yılın ikinci çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarında belirgin, yurt dışı fonlama koşullarında ise bir miktar sıkılaşma görüldü. Üçüncü çeyrekte, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarının belirgin bir şekilde gevşeyeceği bekleniyor.

Kredilere uygulanan standartlar

Yılın ikinci çeyreğinde, bankalar işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartları genel olarak sıkılaştırdı. Vade bakımından uzun vadeli kredilere uygulanan standartlar temelde aynı kalırken, kısa vadeli kredilere uygulanan standartların sıkılaştığı, para cinsi bakımından Türk lirası kredilere uygulanan standartlarda belirgin bir değişim görülmedi.

YP kredilere uygulanan standartların sıkılaştığı, ölçek bakımından ise KOBİ’lere verilen kredilere uygulanan standartlarda belirgin bir değişim gözlenmezken, büyük işletmelere verilen kredilere uygulanan standartların sıkılaştığı görüldü.

Bankalar, yılın üçüncü çeyreği için, işletmelere verilen kredilere uygulanan standartların, YP krediler ve büyük işletmelere verilen krediler dışında genel olarak bir miktar gevşeyeceğini öngörüyor.

Yılın ikinci çeyreğinde, çoğunluğu ihtiyaç kredilerinden oluşan diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartların gevşediği, konut ve taşıt kredilerine uygulanan standartlarda ise belirgin bir değişim olmadığı görüldü. Üçüncü çeyrek için bankaların beklentisi, tüm bireysel kredi türlerine uygulanan standartlarda belirgin bir değişim olmayacağı yönünde oluştu.

Kredi talepleri

İşletmelerin banka kredilerine olan talebi incelendiğinde, işletmelere verilen kredilerde genel olarak talepte artış görüldü. Alt kırılımlarda, uzun vadeli kredi talebi temelde aynı kalırken, Türk lirası kredi talebinde bir miktar azalış, KOBİ kredi talebi başta olmak üzere işletmelere verilen diğer kredilerde ise talepte artış görüldü.

Peşin alımlarda uygulanan iskonto ve kolaylıklar talebi artırıcı yönde etkileyen en önemli faktör oldu. Yılın üçüncü çeyreğinde, işletmelere verilen tüm kredilere olan talepte belirgin bir artış bekleniyor.

Yılın ikinci çeyreğinde, konut kredi talebinde artış, taşıt ve diğer bireysel kredilere olan talepte ise azalış görüldü. Konut kredilerinde diğer bankalardan sağlanan krediler, talebi artıran en önemli faktör olarak öne çıktı. Taşıt kredilerinde finansman ihtiyaçları ve alternatif finansman kullanımı, diğer bireysel kredilerde finansman ihtiyaçları talebi azaltan faktörler oldu. Yılın üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, tüm bireysel kredi türlerine olan talepte belirgin bir değişim olmayacağı yönünde gerçekleşti.

Kredi koşul ve kuralları 

İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan koşul ve kurallara bakıldığında, ortalama ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjlarında artış, teminat ihtiyacına ilişkin koşul ve kurallarda sıkılaşma görüldü. Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar incelendiğinde, tüm bireysel kredi türlerinde, ortalama krediler üzerindeki kar marjlarında azalış görülürken, daha riskli krediler üzerindeki kar marjlarında belirgin bir değişim gözlenmedi. Diğer bireysel kredilerde, vadeye ilişkin koşul ve kurallarda gevşeme görüldü.

Fonlama koşulları

Bankaların fon sağlama imkanlarının gelişimi incelendiğinde, yılın ikinci çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarında belirgin, yurt dışı fonlama koşullarında ise bir miktar sıkılaşma görüldü. Yurt dışı fonlama maliyeti ile diğer koşul ve kuralların, yurt dışı fonlama koşullarını sıkılaştırıcı yönde etkiledi. Yılın üçüncü çeyreğinde, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarının belirgin bir şekilde gevşemesi bekleniyor.