Asırlık gelenek, 120 bitkili baharat: Zetrin

Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde, 120 çeşit bitkinin kurutulup harmanlanmasıyla hazırlanan geleneksel baharat “Zetrin”, yüzyıllardır sofralara lezzet ve şifa katıyor.

Mart ayında başlayan süreçle doğada yetişen çeşitli bitkiler, Kasım ayına kadar Munzur Dağları eteklerinden ve Sarıçiçek Yaylası’ndan toplanıyor. Gölge ortamda kurutulan bu bitkiler, bir yıl boyunca çuvallarda saklanıyor. Kurutma işlemi tamamlandıktan sonra harmanlanan bitkiler, eskiden taş dibeklerde dövülürken günümüzde robotlarda çekilerek hazırlanıyor.

Zetrin, Kemaliye’nin meşhur kurutulmuş taş fırın ekmeğiyle birlikte tüketiliyor. Ekmeğin ıslatılmasıyla yumuşatılan zemin üzerine serpilerek yenilen bu baharat, ayrıca zeytinyağına, peynire veya patates salatasına da eklenerek kullanılabiliyor. Ancak yöre halkı Zetrin’in pişen yemeklere eklenmemesi gerektiğini vurguluyor.

Bu geleneksel ürünü yıllardır hazırlayan Osman Birler, dedesi ve babasından öğrendiği bu mirası 20 yıldır sürdürdüğünü anlatarak şunları söyledi:

“Babamdan sonra 20 yıldır ben Zetrin yapıyorum. Doğada yetişen şifalı bitkileri topluyoruz. Munzur Dağı eteklerinden, Sarıçiçek Yaylası’ndan şifalı otları getiriyoruz. Kurutulan bu bitkileri daha sonra karıştırıyoruz. Zetrin, bizim kültürümüzün önemli bir parçası.”

Yörede şifalı olduğuna inanılan Zetrin’in bağışıklık sistemine olumlu etkileri, üniversite öğrencileri tarafından hazırlanan bir tez çalışmasıyla da ortaya kondu. Ancak bu emek isteyen ürün, artık yalnızca az sayıda köylü tarafından hazırlanıyor.