MUAMMER UZUN/GÖKÇEADA
TÜDAV ve Türkiye İş Bankası, Marmara Denizi ve Kuzey Ege kıyılarındaki siyah ve taş mercan türlerini korumaya yönelik üç yıllık bilimsel ve çevresel bir projeye başladı. “Denizlerin Ormanları: Mercanlar” adlı proje, Gökçeada açıklarında gerçekleştirilen saha çalışmasıyla tanıtıldı.
TÜDAV ve Türkiye İş Bankası iş birliğiyle başlatılan ve üç yıl sürecek olan bu projede, siyah ve taş mercanların korunmasına yönelik çeşitli bilimsel, çevresel ve eğitim temelli çalışmalar yürütülecek.
Yapılan ilk gözlemlerde, taş mercanların önemli bölümünde renk solmaları, yosun kaplanmaları ve yüzey deformasyonları görüldü. TÜDAV uzmanları, bu belirtilerin iklim değişikliği, deniz suyu sıcaklıklarının artışı ve hayalet ağlar gibi baskılayıcı faktörlerden kaynaklandığını belirtiyor.
İzlem Erdem: Bu konu sadece bilim insanlarının değil hepimizin meselesi
Türkiye İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı ve Sürdürülebilirlik Lideri İzlem Erdem, proje kapsamında yaptığı açıklamada, çevre sorunlarının artık yalnızca çevrecilerin değil, tüm sektörlerin sorumluluk alanına girdiğini vurguladı. Erdem, şunları söyledi: “Finans sistemi yalnızca ekonomik göstergeleri değil, toplumsal ve çevresel etkileri de gözetmek zorundadır. Kurum olarak sürdürülebilirlik ilkelerini yalnızca bir politika metni değil, karar alma süreçlerimizin ayrılmaz parçası olarak görüyoruz. Mercanlar, sadece deniz canlılarının değil, bütün bir ekosistemin geleceği açısından kritik öneme sahip. İş Bankası olarak bu tür hassas alanlara odaklanmak, kaynakları doğru yere yönlendirmek en temel görevlerimizden biri.”
Erdem ayrıca, mercanların korunmasının iklim krizine karşı direncin bir parçası olduğunu belirtti: “Akdeniz Havzası, iklim değişikliğinden en hızlı etkilenen bölgeler arasında. Mercanlar bu etkiye ilk tepki veren türlerden. Dolayısıyla bu proje aynı zamanda iklim değişikliğini bilimsel olarak izlememizi ve müdahale planlarımızı daha gerçekçi temellere oturtmamızı sağlayacak.”
Erdem, bu projeyle birlikte gençlerin de bilinçlendirilmesinin öncelikleri arasında olduğunu söyledi: “İstanbul’dan Balıkesir’e kadar pek çok ilde düzenlenecek seminerlerle çocuklara bu değerli ekosistemin anlatılması, uzun vadede toplumsal dönüşüm yaratacaktır. Bu iş sadece bilim insanlarının ya da bankaların değil; hepimizin meselesi.”
Bayram Öztürk: Mercanlar on binlerce yıldır burada ama hızla kaybediyoruz
TÜDAV Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk ise deniz ekosistemlerinin durumunu değerlendirirken, taş mercanlar başta olmak üzere birçok türün risk altında olduğunu söyledi. Öztürk, projeyle ilgili şu bilgileri paylaştı: “Taş mercanlar, Akdeniz’de on binlerce yıldır var olan, yılda sadece birkaç milimetre büyüyen canlılardır. Bu kadar yavaş gelişen bir türün toparlanması, tahribatın onarılması çok zordur. Son 50 yılda deniz suyu sıcaklıklarındaki artış, özellikle Kuzey Ege’de taş mercanlarda beyazlaşma ve ölümlerle kendini gösteriyor.”
Hayalet ağların mercan ekosistemine verdiği zararın göz ardı edilemeyecek boyutta olduğunu belirten Öztürk, şöyle devam etti: “Bazı taş mercan alanları hayalet ağlar nedeniyle tamamen tahrip olmuş durumda. Bu ağlar yalnızca mercanı değil, etrafındaki tüm deniz yaşamını etkiliyor. Bu proje ile hem bu alanlarda temizlik yapılacak hem de balıkçılarla doğrudan temas kurularak bilinçlendirme çalışmaları yürütülecek.”
Ayrıca türlerin yasal koruma altına alınmasının yeterli olmadığını da belirten Öztürk, “2022 yılında taş mercanları Türkiye’de yasal koruma kapsamına aldırmayı başardık. Ama sahada uygulanmayan her koruma, kağıt üzerinde kalır. Bu nedenle, doğrudan gözleme dayalı, çok paydaşlı bu proje çok değerli” dedi.
Proje üç ana eksende yürütülecek
– Bilimsel İzleme ve Haritalama: Siyah mercan (Savalia savaglia) ve taş mercan (Cladocora caespitosa) kolonilerinin bulunduğu alanlar ROV (uzaktan kumandalı su altı aracı) ve taramalı sonar sistemleriyle haritalandırılacak. Ölü mercan örnekleri üzerinden iklimsel etkiler incelenecek.
– Temizlik ve Koruma Çalışmaları: Hayalet ağların yoğun olduğu bölgelerde temizlik yapılacak. Mercanlara zarar veren trol avcılığına karşı envanter çıkarılacak. Balıkçılarla doğrudan temas kurulacak, yasa dışı koleksiyon ve ticaretin önlenmesi için bilgilendirme yapılacak.
– Eğitim ve Farkındalık: İstanbul, Tekirdağ, Bursa, Balıkesir ve Çanakkale’deki okullarda öğrencilere yönelik deniz ekosistemi, iklim değişikliği ve mercan türleri hakkında seminerler düzenlenecek.
Mercan nedir?
Mercanlar, denizlerde koloniler halinde yaşayan omurgasız canlılardır. Sert yapılı taş mercanlar ve esnek iskeletli siyah mercanlar, farklı türleri temsil eder. Bazı türler resif yapıları oluşturarak deniz altı yaşamına ev sahipliği yapar.
Mercanların deniz ekosistemine katkısı nedir?
Mercanlar; balıklar, kabuklular ve diğer deniz canlıları için yaşam, üreme ve beslenme alanı sunar. Aynı zamanda deniz suyunun oksijen dengesine katkı sağlar, dalgaları kırarak kıyı erozyonunu önler. Ekosistemin biyolojik çeşitliliğini destekleyen temel canlı gruplarından biridir.
News
