İhracat kaybı yüzde 21’e dayandı kapasite kullanımı yüzde 30 daraldı

Nurdoğan A. ERGÜN

Ekonomik çalkantı­lar ve döviz kuru bas­kısı nedeniyle Türki­ye hazır giyim ve konfeksiyon sektöründe yaşanan sıkıntı­lı süreç, iç giyim sanayini de vurdu. Hazır giyim içerisinde yaklaşık yüzde 4’lük bir paya sahip olan iç giyim sektörü, 2025’in ilk 6 ayında ana sana­yideki daralmanın üzerinde bir kayıpla karşı karşıya kal­dı.

Bu dönemde hazır giyim sektöründeki ihraç kayıpları yüzde 7 olurken, ürün grubu­na göre iç giyimdeki düşüşler yüzde 21’lere dayandı. İç gi­yim ve yatak kıyafeti özelin­de, en fazla ihracat yapılan ül­keler arasında Almanya, Hol­landa, İspanya, İngiltere ve Fransa bulunurken, en fazla iç giyim ve yatak kıyafeti ih­raç edilen bu beş ülkede geçen yıla göre yüzde 2.5 ile 21.1 ara­sında düşüşler görüldü. Bu dö­nemde en yüksek oranlı düşüş yüzde 21.1 ile Hollanda paza­rında yaşandı.

İhraç kayıpları 2024’te başladı

İç giyim sektörü, 2024 yı­lında ise 683 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Ana sanayinin geçen yılki ihra­catı ise 17.9 milyar dolar ol­muştu. Rakiplerine göre yüz­de 50 daha pahalı hale gelen Türkiye iç giyim sektörünün ihracattaki kaybı yüzde 9.2 ile ana sanayiyi de geride bı­raktı. Ana hazır giyimdeki ka­yıp yüzde 6.9 olmuştu. Sek­tör, ana pazarı Avrupa ülke­lerinde ise yüzde 15’e varan oranda bir kayıpla karşı kar­şıya kaldı. Sadece Alman­ya’daki düşüş oranı yüzde 10 oldu.

İç pazarda da alım gü­cünün düşmesiyle kayıplar yaşayan iç giyim sanayinde kapasite kullanım oranların­da (KKO) yüzde 30’lara va­ran düşüş dikkat çekti. İç gi­yimciler, hazır giyim sektö­ründeki ithalat baskısından da nasibini aldı. Bilindiği gibi 2024 yılında hazır giyim it­halatı tarihi rekor seviyesine ulaşmış ve rakam 4.5 milyar doları aşmıştı. Benzer şekil­de 2025’te de ithalatın 5 mil­yar doları aşacağı tahmin edi­lirken, iç giyimdeki ithalat da paralel bir artış gösteriyor. Bu da özellikle değer kaybeden TL’nin ve devam eden mali­yet artışlarının bir sonucu olarak yerel üretimin yeri­ni ithal ürünlerin alabileceği endişesini artırıyor.

Kapasite ve istihdamda büyük daralma

Türkiye İç Giyim Sanayi­cileri Derneği (TİGSAD) Yö­netim Kurulu Başkanı Eşref Geyik, sektörün küresel eko­nomik krizler ve savaşların et­kisiyle son 10 yılın en zorlu altı ayını geride bıraktığını açıkla­dı. Geyik, özellikle kur politi­kalarının sektörün rekabet gü­cünü derinden etkilediğini ve acil çözüm beklediklerini be­lirtti.

Eşref Geyik’in değerlen­dirmelerine göre, dünya gene­lindeki ekonomik çalkantılar ve savaşlar, iç giyim sektörün­de ciddi bir daralmaya yol açtı. Geyik, “Son 10 yılın en düşük ilk altı ayını geçirdik. Bu dö­nemde sektörde yaklaşık yüz­de 30 civarı bir kapasite kul­lanımında daralma olduğunu düşünüyorum. Özellikle Do­ğu ve Güneydoğu illerimizde istihdamda ciddi azalma oldu ve maalesef bu daralma devam edecek gibi görünüyor” ifade­lerini kullandı.

“Yüzde 50 daha pahalı hale geldik”

2024 yılından bu yana süre­gelen düşüşün temel neden­lerini açıklayan Geyik, “Dün­yadaki rakip ülkelerin agresif fiyat çıkarması ve ülkemizde kurların enflasyonun altında kalması nedeniyle fiyatları­mız çok yüksek kalıyor. Enf­lasyon ve işgücü maliyetleri­nin yüksek oranda artmasına karşılık kurun düşük seyret­mesi ürünlerimizin döviz ba­zında yüzde 50 civarı paha­lanmasına sebep oldu.

Rakip ülkelerde fiyatlar sabit sey­rettiği için bu durum rekabet gücümüzü altmış, adeta bitir­miştir” diye konuştu. Sektö­rün toplam üretiminin yüzde 70’inin ihraç edildiğini, kalan yüzde 30’unun ise iç pazara sunulduğunu belirten Geyik, ihracattaki düşüşte döviz ku­runun en temel kriter olduğu­nu vurguladı. İç pazara ilişkin de değerlendirmelerde bulu­nan Geyik, “İç pazarda ise eko­nomik kriz, gıda enflasyonu ve kira artışı gibi sebeplerle iç gi­yim ihtiyaçları ertelenmiş ve pazar daralmıştır. Tüketiciler temel ihtiyaçlara yönelirken, giyim gibi kategorilerde alım­larını kısıyor” dedi.

“İç giyimde üretim gücümüzü kaybediyoruz”

Sektörün içinde bulunduğu zorlu durumdan çıkış için acil çözümün döviz kurunun baskı­lanmasından vazgeçilmesi ol­duğunu belirten Geyik, “En acil sorun döviz kurunun baskılan­masına devam edilmesidir. Pek çok sektör mensubu belki dü­zelme olur ve emek verdiğimiz pazarlarımızı kaybetmeyelim düşüncesi ile karsız hatta za­rarına üretimlerine devam edi­yor. Ancak bunun sürdürüle­bilir bir durum olmadığını da görüyorlar” diye devam etti.

Cumhurbaşkanı Recep Tay­yip Erdoğan’ın da faizin düşü­rülmesi gerektiği yönündeki açıklamalarına atıfta bulunan Eşref Geyik, “Umutların ke­silip tesislerin kapanması ile ciddi bir istihdam düşüşü ola­cak ve Türkiye iç giyimde artık önemli bir üretici olmaktan çı­kacak. Bu fiyatlarla ürün sat­makta zorlanıyoruz. Bu şekilde devam ederse yılın ikinci yarı­sında daralma devam edecek” vurgusu yaptı.

Gürcistan’dan bile ithalat yapılıyor

Öte yandan Türkiye güçlü bir iç giyim üreticisi ve ihra­catçısı olmasına rağmen, ha­zır giyim sektöründeki genel ithalat eğilimi iç giyim alt ka­tegorisini de etkiliyor. Özel­likle 2024’te gözlemlenen ve 2025 için beklenen ithalat ar­tışları, kur ve maliyet baskıla­rının bir sonucu olarak yerel üretimin rekabet gücünü zor­luyor. Türkiye, özellikle Çin, Bangladeş gibi Asya ülkelerin­den ve son yıllarda artan oran­larda İtalya, Gürcistan, Mısır gibi ülkelerden ithalat yapıyor.

İç giyim sektörünü ithalata sürükleyen nedenlerin başın­da maliyet avantajı geliyor. Eş­ref Geyik’e göre, düşük işçilik maliyetleri veya hammaddede avantajı bulunan bazı ülkeler, daha uygun fiyatlı ürünler su­nuyor. Bu da tüketicilere daha geniş bir ürün yelpazesi sun­mak isteyenler için ithalatı ca­zip kılıyor. Aynı zamanda özel tasarımlar, lüks markalar veya niş ürünler için de ithalata yö­nelim olabiliyor.

Dünyada pazar 151 milyar dolara koşuyor

 Küresel iç giyim pazarının hacmi, 2024 yılında 90 ile 94.5 milyar dolar arasında olduğu tahmin ediliyor. Pazarın bu yıl sonunda 99.23 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Bazı araştırmalara göre, 2033 yılına kadar küresel iç giyim pazarı yaklaşık 147 milyar dolara çıkacak. Kimi araştırmalar ise, 2025-2033 döneminde yüzde 5.78’lik bir büyüme ile 2033’e kadar 151 milyar dolarlık bir hacme ulaşacağına işaret ediyor. Pazarın sürükleyeni ise kadın iç giyim olacak.

2024’te 44.92 milyar dolar değerinde olan küresel kadın iç giyim pazarının, 2025’te 48.59 milyar dolara, 2032’ye kadar da 53.99 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Dünya iç giyim ihracatında ilk üç sırayı Çin, Bangladeş ve Vietnam gibi ülkeler alırken, Türkiye 10 veya 11’inci sırada yer alıyor. ABD’nin iç giyim tedarikçileri arasında ise Türkiye’nin yeri 15. Dünya iç giyim ithalatında Türkiye 54 veya 58’inci sıralarda yer alarak halen yerel üretimdeki gücünü koruyor.