Transfer oburu ligden başarı beklemek hakkımız

Süper Lig’in toplam gelirine dair elimizde iki somut veri var: Birincisi UEFA’nın her yılın başından yayınladığı mali ra­porlar, diğeri de dört büyük takı­mın üç ayda bir açıkladığı faaliyet raporları. UEFA’ya göre Türkiye uzun süre Avrupa’nın mali açı­dan yedinci büyük ligiydi. Ancak 2018’den itibaren Türk lirasının büyük bir hızla değer yitirmesi Sü­per Lig’in gelirlerini olumsuz etki­ledi. 2015-16 sezonunda ligdeki 18 takımın toplam geliri 734 milyon euroyu buluyordu. Bu rakam 2018- 19’da 700 milyon euronun altına, Covid’in etki ettiği 2020-21 sezo­nunda da 600 milyon euro bandı­nın altına indi. O sezondan beri de 530 milyon civarına takılıp kaldı. Bu sebeple 2023-24 sezonunda Süper Lig, Portekiz ve Belçika lig­lerinin gerisine düşüp Avrupa’da 10’unculuğa geriledi.

Geçen sezonla beraber durum biraz değişti. Öncelikle, TL’deki değer kaybı yavaşlayınca ve enf­lasyon artış hızının altında kalınca gelirlerin euro karşılığında bir ar­tış olması kuvvetle muhtemel. Ay­rıca geçen sezondan itibaren yeni yayın hakları sözleş­mesi devreye girdi. Buna göre geçen sezon Süper Lig’deki takımlar yakla­şık 6 milyar TL’lik yayın hakkı bedelini paylaştı. Bu rakam, ortala­ma euro kurundan 160 milyon euro gibi bedele eşit ki, önceki sezona göre neredey­se yüzde 100’e varan bir artış söz konusu.

Gelir 700 milyonu bulabilir

Bununla beraber özellikle Galatasaray ve Fenerbahçe sponsorluk tarafında yeni kaynaklar ya­ratmayı başardı ve toplam geliri­ni artırdı. Dört büyük kulüp 2024- 25 sezonuna ait hesapları gelecek hafta açıklayacak. Mağazacılık fa­aliyetlerini de dahil edince Galata­saray yaklaşık 250 milyon euro ve Fenerbahçe yaklaşık 200 milyon euro gelirle geçen sezonu kapat­mış olabilir.

Araştırmacı Tuğrul Akşar, yeni başlayan sezonda da Süper Lig’in toplam gelirinin 700 milyon euro civarında olabileceğini tahmin ediyor. Hatta bu sezon Türk takım­ları Avrupa’da biraz daha iyi per­formans gösterirse, toplam gelir UEFA gelirlerinin katkısıyla 750- 800 milyon euro bandına bile çı­kabilir.

Türkiye’de özellikle büyük ta­kımların gelirlerinde mağazacı­lığın önemli bir payı var. Üç bü­yük kulüp forma ve diğer taraf­tar ürünlerini kendi fiziki ve sanal mağazalarında satıyor. UEFA’nın raporuna göre her üç Türk kulübü de Avrupa’nın en çok ürün satış geliri elde eden 20 takımı arasında yer alıyor: Galatasaray 85 milyon euro, Fe­nerbahçe 69 milyon euro ve Be­şiktaş 34 milyon euro.

Ancak, bazı gelir kalemle­rindeki artış Süper Lig’de­ki sorunları bitirmi­yor. Mesela, Sü­per Lig’de biletlemenin büyük bir gelir kalemi olması lazım. Ancak, burada altı-yedi takım dışında cid­di bir gelir elde edilmediğini tah­min edebiliyoruz. Çünkü Süper Lig’deki takımlar çoğunluğu se­yirciyi tribüne çekemiyor. Geçen sezon tüm ligin seyirci ortalaması 11.840’ta kaldı. Ve bu rakam tüm Avrupa’da yalnızca 15’inci sırada. Bu ortalama bırakın Hollanda ve İskoçya’yı, Polonya ve İsviçre lig­lerinin bile gerisinde. Bu sebeple toplam bilet geliri de düşük kalı­yor. 2022-23’te yalnızca 87 milyon euroydu.

Ayrıca, alım gücünün gerilediği dönemlerde ülkenin her köşesin­de on binlerin yüksek bilet para­sı ödeyip stada gelmesi pek bekle­nemez. Mesela bu akşam oynana­cak Galatasaray maçı öncesinde ev sahibi Gaziantep bilet fiyatları­nı 2827 TL ila 6912 TL olarak be­lirledi. İstanbul için bile yüksek bu fiyatlarla stadyumu doldurmak pek zor.

Avrupa’da yardımcı oyuncuyuz

Gelirlerin artması ve kadroların değer kazanması iyi. Peki bu kadro ve yatırım karşılığında en azından uluslararası alanda daha iyi per­formans beklemek hakkımız değil mi? Halbuki, burada büyük bir ha­yal kırıklığı var. Türkiye, UEFA ku­lüp sıralamasında 10’unculuk ve 11’incilik sarmalına takılmış du­rumda. Hatta 2022’de 20’nciliğe kadar gerilemişti. Türkiye bu sı­ralamada en son ne zaman ilk 8’de yer alabildi? Ta 2002’de. Aradan 23 sezon geçmiş. Tam da Galata­saray’a ‘Avrupa fatihi’ denilen dö­nemin sonuydu o yıllar. Ama köp­rünün altından çok sular aktı. Ga­latasaray’ın o unvanı artık yok. 2002’den bu yana çok iyi geçirdik­leri tek bir Avrupa sezonu var. Bi­lakis Tromso, Karpaty, Ostersun­ds faciaları ve, Steaua, Young Boys, Sparta, AZ gibi hayal kırıklıkları var. Ya diğer takımlar? Fenerbah­çe’nin 2008’deki Şampiyonlar Li­gi çeyrek finali, 2013’teki Avrupa Ligi yarı finali çok önemliydi. Yine Beşiktaş’ın Şampiyonlar Ligi grup birinciliğini de atlamayalım. Dik­kat ederseniz bir avuç örnek saya­bildik ve bunlar da neredeyse 10- 15 yıl geride kaldı.

Tabii ki bir devler sofrası haline gelen Şampiyonlar Ligi’nde kupa hedefleyelim hayalciliğinde deği­lim. Ama Avrupa Ligi’nde daha sık çeyrek final ve yarı final oynaya­maz mı Türk kulüpleri? Zaten bu­nu beklemek de hakkımız değil mi?