8 kadın kooperatif kurdu yılda 50 ton balık satacaklar

Sevilay ÇOBAN

Türkiye’de kooperatifler kadınların ekonomik ve sosyal hayata katılmala­rını destekliyor. Kapsayıcı Bü­yüme Derneği, Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı (KEDV) ve Awen for Us… Bu üç kuru­mun kadınların ekonomik ve sosyal hayata katılımına katkı sağlamak üzere hayata geçir­diği ‘Benim Kooperatifim’ pro­jesinde önemli bir adım atıldı.

Dönemin siyasetinde önemli isimler arasında yer alan Adnan Kahveci’nin kurduğu Yalova’ya bağlı Kurtköy’deki alabalık üre­tim tesisi şimdi, Emine Yükse­kol, Halide Akbaba, Derya Kut­luay, Şenay Tutuk, Nuriye Öz­kanoğlu, Necla Özkan, Şeyda Karaman ve Cihan Yüksekol adlı 8 kadının emeğiyle yeniden can buldu. Yalova Kurtköy Ka­dın Girişim Üretim ve İşletme Kooperatifi’ni el birliğiyle bü­yüten ve bugünlere getiren ka­dınlar, şimdi yollarına çok da­ha güçlü devam ediyor. Bu yol­culukta onlara hız katacak yeni restoran ve işletme binasının açılışı için gittiğimiz Kurt­köy’de kadının azmi ve el attığı her şeyi güzelleştirme çabasına bir kez daha tanıklık ettik.

‘Çocuktan al haberi’ derler ya… İşte bu haberin ana kahra­manını da tam olarak bu şekil­de tanıdım. Açılış için humma­lı çalışmalar devam ederken yanıma gelen Zühre ismindeki küçük bir kız çocuğu ile yaptı­ğımız sohbette; annesinin ko­operatifin kurucuları arasında olduğunu öğrendim.

Annesinin gece gündüz nasıl erişte yaptı­ğını, ablasının ona yardımcı ol­duğunu anlattı. 12, 8 ve 5 yaş­larında 3 kız çocuğu sahibi 33 yaşındaki Halide Akbaba, giri­şimcilik dünyasıyla 5 yıl önce tanıştı. Yalova Üniversitesi Tu­rizm İşletme bölümünden me­zun olduktan sonra bir süre ça­lıştığı işinden evlilik nedeniy­le ayrıldı. Çocukları da dünyaya geldikten sonra ev hanımı ola­rak hayatına devam ederken, kendisine deri kanseri teşhisi konuldu. İşte tam da bu hasta­lıkla mücadeleye başladığın­da onu yeniden hayata tutun­duracak bir uğraş buldu.

Yalova Kurtköy Kadın Girişim Üretim ve İşletme Kooperatifi’nin ku­rucuları arasında yer alan Ak­baba, “Emine ablayla zaten ta­nışıklığımız vardı. O dönemde kendisi buradaki alabalık tesi­sin durumuna çok üzülüyordu çünkü çok atıl bir durumdaydı. Köyümüzün kadınlarını bura­sının yeniden kalkınması için ikna ederek bir araya getirdi. Ben de o dönemde böyle bir ara­yışta olduğum için kooperatife girdim. Hepimiz zaten kısmen akrabayız, komşuyuz, aynı köy­lüyüz” dedi.

“Hayata bağlanmaya ihtiyacım vardı”

Akbaba, 4,5 yıl önce kurduk­ları kooperatifte her bir kadın üreticinin büyük emek sarf et­tiğini ifade ederek, “Eşim, ça­lışmamı istemiyordu. Ken­di ailemizde, çekirdek aile­mizde öyle geçiniyorduk. Hastalığımın tedavisi de­vam ederken daha faz­la sosyalleşmeye ve haya­ta bağlanmaya ihtiyacım vardı. Bir de insan ilişki­lerini seven biriyim. Hani kadının doğasında var­dır ya hizmet edip, çev­resindekileri mutlu et­mek. Ben de öyleyim bi­raz” diye konuştu.

Kadınlar ekonomik olarak güçlendi

Yaşadıklarını bü­yük bir samimiyetle ifade eden Akbaba, işe önce alaba­lık üretimiyle başladıklarını söyledi. “İlk önce balık diye konuşarak girdik ama balık üretimine başlamak kolay ol­madı. Tesisi yeniden işler hale getirene kadar erişte, tarhana ve reçeller yaptık” diyen Akba­ba, işe giriştikten sonra eşinin de fikrinin değiştiğini aktar­dı. Akbaba, “Burası için çalışır­ken, emeğimizi ortaya koyar­ken fark ettim ki gerçekten te­davi sürecim de olumlu etkindi ve bana psikolojik olarak çok iyi geldi. Ekonomik olarak da kat­kı sağlamaya başladı. Üstelik 3 kızıma da örnek olduğumu dü­şünüyorum. Bu iş, biz kadınla­ra sosyal yaşamda yer açarken ekonomik güç de katıyor” ifade­lerini kullandı.

Köyün mirasına sahip çıktılar

2021 yılında sekiz girişim­ci kadın arkadaşıyla koopera­tifi kurarak, köyün mirası olan su kaynağını en verimli şekil­de kullanmak ve alabalık çiftli­ğini atıl durumdan kurtarmak için harekete geçtiklerini söy­leyen Kurtköy Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi Başkanı Emine Yüksekol, “Bu köy için yapabileceğim en gü­zel şey burayı yeniden kadınla­rın eliyle faaliyete geçirmekti. 2024 yılında KEDV aracılığıy­la Benim Kooperatifim projesi ile tanıştık. İhtiyacımız olan bi­nayı kurarak bize büyük destek verdiler. Balık çiftliğini hayata geçirme aşamasında merkezi ve yerel yönetimlerden her tür­lü kolaylık sağlandı. Sürdürüle­bilir balık üretimi ve satışı için Migros’tan destek alıyoruz. Bu­rada ekip ruhunu sağladık ve ar­tık tamamen başarıyoruz. Da­ha çok kadına ulaşıp ekibimizi büyütmek istiyoruz” dedi. Sekiz kadın, tesisten 10 ton balık satar hale geldi. Migros, bu yıl 50 ton balık almayı taahhüt etti.

İşin peşini hiç bırakmadılar

Açılışa katılan Yalova Vali­si Dr. Hülya Kaya, Kooperatif Başkanı Emine Yüksekol ve 7 kadın girişimciyi gösterdikleri çabadan dolayı tebrik ederek, “Onlar bu işin peşini hiç bırak­madı hep koşturdular hep gel­diler gittiler, biz nasıl destek olabiliriz diye. Sonuçta piya­sayla ve STK’larla çok güzel bir koordinasyon kurdular. Biz de gereken her türlü desteği ver­dik. İlimiz açısından ben bunu örnek bir model olarak görüyo­rum. Bu modeli inşallah bütün kooperatiflerin almasını, uygu­lamasını, hayata geçirmesini bekliyorum. Bu başarı hikâye­sini sürdürülebilir kılarsak bel­ki Türkiye’ye de örnek olacak” diye konuştu.

Kadın Emeğini Değerlendir­me Vakfı (KEDV) Kurucusu Şengül Akçar, 1986 yılından bu yana yürüttükleri proje ve faa­liyetlerle kadınların yerel kal­kınmada liderliklerini güçlen­dirmeye çalıştıklarını kaydet­ti. Awen For Us Kurucusu Dr. Aylin Löle de “Kadın koopera­tiflerinde sürdürülebilir sos­yal fayda yaratmak ve bunu iyi örnekler üzerinden paylaşmak motivasyonuyla çıktığımız bu yolda herkesin sahiplenip da­yanışma göstereceği bir koope­ratif modeli kurguladık” diye konuştu.

“10 yıldır 15 kentte kadın girişimcileri destekliyoruz”

Bu kooperatifin ortaya koyduğu çabayı görmemize aracılık eden Kapsayıcı Büyüme Derneği Başkanı Kadir Kılıçparlar, 10 yıldır topluma yatırım projelerine paydaşlık etmekten gurur duyduklarını ifade etti. Kılıçparlar, “2015 yılında başladığımız ‘Fikrim Geleceğim Projesi’ ile ülke genelindeki 15 kentte kadın girişimci adaylarına üst düzey girişimcilik eğitimleri verilmesini sağladık. Ülke genelinde kadını bireyselden kurumsala doğru desteklemek üzere tasarladığımız yeni projemiz olan Benim Kooperatifim, Türkiye’de kooperatifler kanalıyla iş hayatına giren kadınların güçlendirilmesi için oluşturulmuş bir topluma yatırım projesi” şeklinde konuştu.

“Hayalimiz yurt dışına açılmak”

Kooperatif olarak hedeflerinden de söz eden Halide Akbaba, “İlk hedefimiz bu işletmeyi en yüksek kapasiteyle çalıştırmak ve aynı zamanda restoran olarak hizmet vermek. Sonra Türkiye’nin dört bir yanına ürünlerimizi ulaştırmak istiyoruz. Şimdi çok uzak görünse de yurt dışına da açılmayı hayal ediyoruz” dedi. Kooperatifin ürünleri arasında köylülerden aldıkları mevsim meyvelerinden yapılmış reçeller, kahvaltılık soslar, turşular, erişte, tarhana, aronya kurusu ve sirkesi yer alıyor. Yeni binasının açılışı yapılan Kurtköy Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi bir yandan ormanlardan toplanan ıhlamur, defne, dağ kekiği gibi tıbbi aromatik bitkileri paketleyip; tarhana ve erişte gibi yöresel lezzetleri geleneksel yöntemlerle yeniden üretirken, diğer yandan alabalık tesislerini sürdürülebilir bir anlayışla görkemli günlerine döndürmek için çalışıyor.