ŞEBNEM TURHAN
Sıkı para politikası artan faizler ve yüksek enflasyon döneminde kredi kartı kullanımı daha da arttı. Kartlı alışverişin yaygınlaşmasının da bu harcama artışında etkili olsa da sıkı para politikasının devrede olduğu son 2 yılda kredi kartı harcamalarında en dikkat çekici yükseliş diğer kaleminde oldu. Merkez Bankası açıklamasına göre diğer kalemi başta nakit çekim olmak üzere kredi kartıyla yapılan finansal işlemleri kapsıyor. Temmuz 2023’ten Temmuz 2025’e nakit çekimin içinde bulunduğu diğer kaleminin toplam kredi kartı harcamaları içindeki payı 3 puan artarak yüzde 4,28’den yüzde 7,23’e çıktı. Aynı dönemde toplam kredi kartı harcama tutarı yüzde 227,67 artarken nakit çekimin içinde olduğu diğer harcamalarda 2 yılda yükseliş yüzde 454,35 ile dikkat çekti.
Nakit ihtiyacı kredi kartından
Merkez Bankası verileri kredi kartı harcamalarını sektörlerine göre ayrıntılandırıyor. Bu haftalık verileri yıllıklandırdığımızda temmuz ayı itibariyle toplam kredi kartı harcama bakiyesi 18.73 trilyon liraya ulaştı. 2023 Temmuz’da bu rakam 5.71 trilyon lira seviyesindeydi. Son iki yılda enflasyonun da etkisi içinde olmak üzere kredi kartı harcamaları yüzde 227,67 artış gösterdi. Kredi kartı harcamalarının sektörlere göre yapısına bakıldığında bu dönemde en çok artışın yüzde 454,35 ile diğer kalemlerde yaşandığı görülüyor. Merkez Bankası metaveri dosyasına göre diğer kaleminde ağırlıklı finans kuruluşlarından yapılan ATM nakit önemeleri, manuel nakit ödemeleri yer alıyor. Bu bize kredi kartından nakit çekim işlemlerinin diğer kaleminde işlendiğini gösterirken artışın da vatandaşın nakit ihtiyacını kredi kartından karşıladığını ortaya koyuyor.
Kredi kartı nakit çekimlerinde uygulanan faiz oranı sıkı para politikası döneminde politika faizi yükseltilirken bir dönem sabit bırakıldı. Temmuz 2023’te yüzde 1,91 olan azami nakit çekim faizi politika faizi yükseltilirken 1 Kasım 2023’ten itibaren Mart 2024’e kadar yüzde 4,42’de sabit bırakıldı. Mart 2024’te yüzde 5’e çıkan nakit çekim faizi bu yıl temmuzda yapılan politika faizindeki indirimle birlikte yüzde 4,75’e çekildi. Bu faiz oranları ihtiyaç kredi faiz oranlarına göre nakit ihtiyacı olanlarca daha avantajlı olarak değerlendirilerek kredi kartı nakit çekimleri hızla arttı. Merkez Bankası’nın kredi kartı harcama dağılımı verileri bunu destekliyor. Temmuz 2023’te nakit çekimin yer aldığı diğer kalemin toplam harcama içindeki payı yüzde 4,28 iken Temmuz 2025’te yüzde 7,23’e çıktı. En çok artan harcama kalemi olduğunun yanı sıra nakit çekimin yer aldığı diğer kalemi toplam harcama içinde payını da en çok artıran olarak öne çıktı.
Vergi ödemelerinin payı da arttı
Bu son iki yılda toplam harcama içinde payını dikkat çekici şekilde artıran bir diğer sektör kamu vergi ödemeleri oldu. Hem vergi ödemelerinde kredi kartının yaygınlaşması hem de yükselen vergiler bu payın artmasında etkili. Merkez Bankası verilerine göre kamu vergi ödemeleri büyüklüğü son 2 yılda yüzde 512,3 arttı toplam harcamalardaki artışın oldukça üzerinde gerçekleşti. Vergi ödemelerinin toplam harcama içindeki payı da Temmuz 2023’teki yüzde 3,16 seviyesinden Temmuz 2025’te yüzde 5,91’e yükseldi.
Kredi kartı harcamalarının sektörlere göre dağılımında diğer ile vergi ödemeleri dışında çok büyük bir değişim yaşanmadı. En fazla pay kaybını 2.79 puan ile elektrik ve elektronik eşya grubu yaşarken havayolları 0.83 puan, sigorta ödemeleri 1.05 puan, benzin ve akaryakıt 0.66 puan, giyim ve ayakkabı 0,75 puan pay düşüşü gerçekleştirdi. Market ve alışveriş merkezlerinin de toplam harcamalar içindeki payının yüzde 18,67’den yüzde 17,92’ye düşerek 0.75 puan gerilemesi dikkat çekti.
News
