Mehmet H. GÜLEL
mehmet.gulel@dunya.com
Türkiye’de ayçiçeği hasadının sürdüğü bugünlerde hem yağlık ayçiçeği çekirdeğinde hem de raflardaki ayçiçek yağında fiyat artışları hız kazandı. Hasat döneminde Trakya Birlik, 44 randımanlı çekirdeğin kilosunu 28 liradan alırken, Konya Şeker ise bir hafta vadeli alım fiyatını 32 lira olarak açıkladı.
Geçtiğimiz hafta Ceylanpınar TİGEM’in açtığı ihale ise 33 liradan sonuçlandı. Bölgelere göre değişen fiyatlar dikkat çekerken, piyasada yağlık ayçiçeği çekirdeğinin kilogram fiyatı 32,5 – 33 lira aralığına kadar yükseldi.
Raflarda da son iki haftada yüzde 10,1 zam yaşandı. Zincir marketlerde en ucuz 5 litrelik ayçiçek yağ iki hafta önce 349,5 lira iken bugün 385 liraya çıktı.
En yüksek 5 litrelik ayçiçek yağı fiyatı ise 460 lira seviyesinde bulunuyor. Rafta ayçiçek yağının fiyatı yılbaşından bu yana 80 lira artış gösterdi. Sektör temsilcileri, artış trendinin sürmesi halinde raf fiyatlarının kısa sürede 400 lira barajını aşmasının beklendiğini ifade ediyor.
Ayçiçek yağı fiyatları yurtdışında olduğu gibi iç piyasada da artış gösteriyor. Uluslararası piyasalarda ham ayçiçek yağının ton fiyatı bin 280 dolara yükselirken, iç piyasada ise son dönemde artan grafikle 73 bin lira seviyesine çıktı.
Yağın tonu bir ayda 11 bin TL zamlandı
Ham ayçiçek yağı fiyatı yalnızca son bir ayda 62 bin liradan 73 bin liraya yükselerek, 11 bin liralık artış kaydetti. Sektör temsilciler, hem yurtdışı fiyatlarındaki artış hem de iç piyasadaki fiyat artışıyla önümüzdeki dönemde raf fiyatlarının daha da yükseleceğine işaret ettiğini belirtiyor.
Temsilciler, uzun bir süredir iç piyasada raf fiyatlarının uluslararası fiyatların gerisinde seyrettiğini, ancak son dönemde bu makasın kapandığını belirtti. Artan fiyatlara karşı devletin bazı önlemler aldığına dikkat çeken temsilciler, bu kapsamda referans fiyatının 700 dolardan 580 dolara düşürüldüğünü aktardı. Böylece bir ton çekirdek ithalatında vergide yaklaşık bin lira indirim sağlandığını ifade ettiler.
Ancak buna rağmen, bugün yurtdışında referans fiyatının üzerinde çekirdek fiyatlarının oluştuğuna işaret eden temsilciler, devletin ya yeni bir müdahalede bulunacağını ya da piyasayı serbest bırakma yönünde hareket edeceğini dile getirdiler.
Sezon sonu fiyatları etkiledi
Sektör temsilcileri, fiyat artışının nedenlerinden birinin de sezon sonuna yaklaşılması olduğuna dikkat çekti. Ukrayna ve Rusya’nın ağustos ve eylül ayı için sundukları çekirdek stoklarının tükenme noktasına geldiğini belirten temsilciler, kalan ürünlerin ise neredeyse her gün fiyatı artırılarak pazara sunulduğunu aktardı. Temsilciler, iç piyasa ile uluslararası fiyatlar arasındaki makasın kapanmasıyla birlikte raflarda da yeni fiyat hareketliliği beklendiğini dile getirdi.
Ekim alanları arttı rekolte düştü
Temsilciler, Türkiye’de bu yıl ayçiçeği üretiminde geçen seneki rekolte olan 1 milyon 250 bin ton civarında bir beklenti bulunduğunu açıkladı. Ancak ekim alanları artmasına rağmen kuraklık nedeniyle yağ verimliliğinin düştüğüne dikkat çekildi. Temsilciler, Trakya’da verimlerin bekleneni karşılamadığı, bölgede yaklaşık yüzde 20 kayıp öngörüldüğü belirtilirken, Çukurova’da hasadın çok kötü geçtiği ifade ettiler.
Temsilciler ayrıca, Resmi Gazete’de yayımlanan 2026 yılına yönelik 400 bin ton ham yağ ya da 1 milyon ton çekirdek ithalatı kontenjanı kararının iç piyasada dengeyi bozduğunu vurguladı.
Temsilciler, “Tarife daha hasat yapılmadan açıklandı. Şu an yağ ithalatında yüzde 36, çekirdek ithalatında yüzde 27 gümrük vergisi uygulanıyor.
Bu oranlar yılbaşında yağda yüzde 20’ye, çekirdekte ise sıfırlanıyor.
Yağ fiyatlarının yükselmesinin bir nedeni de ileriki dönemdeki vergi avantajını şimdiden kullanıp ona göre fiyatları artırmaları” değerlendirmesinde bulundular.
İlk altı ayda çekirdek ithalatı 4 kattan fazla arttı
Temsilciler, Türkiye’deki ihracatçıların uluslararası fuarlara ciddi yatırımlar yaptığını ve müşterileri kazanmak için büyük çaba sarf ettiklerini aktardı. İhracattaki artışın, bu yoğun mücadelenin bir sonucu olduğu ifade ediliyor. Temsilciler, uluslararası bitkisel yağ fiyatlarındaki dalgalanmaların da ayçiçek talebini etkilediğine dikkat çekti. Özellikle palm yağı ile ayçiçek yağı arasındaki fiyat makasının kapandığı dönemlerde ayçiçek yağına yönelimin arttığı vurgulandı. Şu anda palm yağının Türkiye’ye CİF fiyatı 1.200 dolar seviyesinde bulunuyor. Bu yılın ilk 6 ayında ithalat rakamlarına bakıldığında; ham ayçiçek yağı ithalatı yüzde 11,9 artış ile 754,8 bin tona yükseldi. Söz konusu ithalata 908,4 milyon dolar ödendi. Ayçiçeği çekirdeği ithalatı ise yüzde 424,2 artış ile 721,2 bin tona yükseldi ve karşılığında 466,1 milyon dolar ödendi. İhracat ise yüzde 25,2 artış gösterdi ve 425,8 bin tona karşılık 634 milyon dolar gelir elde edildi
News
