Netanyahu'dan skandal açıklama: 1915 olaylarını "Soykırım" olarak tanımaya hazırım

Netanyahu’nun söz konusu değerlendirmesi, Amerikalı podcast yayıncısı Patrick Bet-David’in programında gündeme geldi. Yayın sırasında sunucunun, "Eğer Ermeni, Süryani ve Rum soykırımlarını tanıyacak bir ülke olmasını bekleseydim, bunun İsrail olacağını düşünürdüm. Neden hâlâ tanımadınız?" şeklindeki sorusuna yanıt veren Netanyahu, “Bence tanıdık, çünkü Knesset bu yönde bir karar aldı. Ama ben de şahsen bunu söylemeye hazırım" dedi.

Sunucunun konunun doğrudan kendisinden gelip gelmediğini sorması üzerine ise, "Evet, işte söyledim" ifadesini kullandı.

Dışişleri Bakanlığı'ndan sert tepki

Dışişleri Bakanlığı açıklamasında, "Netanyahu’nun 1915 olaylarına ilişkin açıklaması, geçmişteki acı olayları siyasi saiklerle istismar etmeye yönelik bir girişimdir" ifadesine yer verildi.

Netanyahu'nun Filistin halkına karşı işlenen soykırımdaki rolünden ötürü yargılanmakta olduğu hatırlatılan açıklamada şunlar kaydedildi:

"Netanyahu’nun 1915 olaylarına ilişkin açıklaması, geçmişteki acı olayları siyasi saiklerle istismar etmeye yönelik bir girişimdir. Filistin halkına karşı işlenen soykırımdaki rolünden ötürü yargılanmakta olan Netanyahu, kendisinin ve hükümetinin işlediği suçları örtbas etmeye çalışmaktadır. Tarihi ve hukuki gerçeklerle bağdaşmayan bu beyanı kınıyor ve reddediyoruz."

Resmî tanıma henüz yok

İsrail’de Knesset’te zaman zaman 1915 olaylarının “soykırım” olarak tanınması yönünde talepler gündeme gelirken, bu yönde atılmış resmî bir devlet kararı bulunmuyor. Netanyahu’nun açıklaması ve Knesset’te alınan kararlar, İsrail devleti nezdinde resmî kayıtlar arasında yer almıyor.

2018 yılında İsrail Meclisi'nde 1915 olaylarının “Ermeni soykırımı” olarak tanınmasını öngören bir yasa tasarısı sunulmuş, ancak hükümet tarafından reddedilmişti.

İsrail’de bazı sağ ve aşırı sağ görüşlü siyasetçiler, özellikle Türkiye ile ilişkilerin gerildiği dönemlerde 1915 olaylarını gündeme getiriyor.

Öte yandan İsrail'in Hayfa kentinde bu yıl, 1915 olaylarının 110. yılı dolayısıyla anma etkinliği düzenlendi.

Bugüne kadar aralarında Fransa, Almanya ve Kanada’nın da bulunduğu yaklaşık 30 ülke, 1915 olaylarını "soykırım" olarak tanıdı. Avrupa Parlamentosu ve Katolik dünyasının ruhani lideri Papa Francis de 2015 yılında bu yönde açıklamalarda bulunmuştu.

Hangi ülkeler kabul etmiyor?

1915 olaylarında 'soykırım' olarak tanımayan ülkeler:

Türkiye (doğrudan reddediyor)

Azerbaycan (Türkiye ile aynı çizgide)

Pakistan (Türkiye’nin tezini destekliyor, resmî olarak reddediyor)

Bangladeş (tanımıyor)

Çin (resmi tanıma yok, “tarihsel olay” olarak görüyor)

Rusya (soykırım olarak tanımıyor, ama Ermenistan ile yakın ilişkilerden ötürü farklı açıklamalar yapabiliyor)

Birleşik Krallık (tanımıyor, “1915 olayları” olarak adlandırıyor)

Avustralya (federal hükümet tanımıyor, ancak bazı eyaletler tanıdı)

Yeni Zelanda (tanımıyor)

İspanya (tanımıyor, ancak Katalonya gibi bölgeler kabul etti)

Ukrayna (tanımıyor)

Gürcistan (tanımıyor, hassas jeopolitik nedenlerle)

Kazakistan ve diğer Orta Asya Türki cumhuriyetlerin çoğu (tanımıyor)

Suudi Arabistan, Katar, BAE gibi Körfez ülkeleri (tanımıyor)

Mısır (tanımıyor, geçmişte zaman zaman farklı çıkışlar oldu)

1915 olaylarını 'soykırım' olarak kabul eden ülkeler:

Fransa
Almanya
İtalya
Yunanistan
Kıbrıs Rum Kesimi
Hollanda
Belçika
İsviçre
Avusturya
Lüksemburg
İsveç
Danimarka
Norveç
Polonya
Çekya
Slovakya
Litvanya
Portekiz
Vatikan
Kanada
ABD (2021’de Biden’ın açıklamasıyla resmî tanıma geldi)
Arjantin
Şili
Uruguay (tanıyan ilk ülke, 1965’te)
Bolivya
Brezilya
Paraguay
Venezuela
Lübnan
Suriye
Ruanda
Galler (Birleşik Krallık’ın parçası ama kendi parlamentosu tanıdı)