Okula dönüş döneminde harcamalar zirveye çıkıyor

Hüseyin VATANSEVER

Okullarda 2025-2026 eği­tim öğretim dönemi, 8 Eylül Pazartesi günü başlayacak. Yeni dönemde yak­laşık 20 milyon öğrencinin sı­nıfları doldurması ve 1.2 mil­yon öğretmenin görev alması bekleniyor. Yazın son günlerin­de şehre dönüşün tamamlandı­ğı ve yılın ilk zili çalmadan önce hazırlıklarla geçen bu kısa dö­nem artık “Back to school” ya da “Okula Dönüş” olarak adlandı­rılıyor ve yılın en dikkat çekici alışveriş dönemlerinden birini oluşturuyor.

Esnaf ve KOBİ’leri aileler ile buluşturan bu dönemde giyim, kırtasiye ve servis hizmetlerinin yanı sıra bilgisayar, tablet gibi teknolojik ürünlerin tüketimi de öne çıkıyor. Her ne kadar aileler çarşı-pazar gezerek bu dönem­de öğrencilerin ihtiyaçlarını kar­şılasa da cazip kampanyalardan yararlanma ve fiyat karşılaştır­ma imkanı nedeniyle online ka­nallar da okula dönüş alışveri­şinde yakından takip ediliyor.

Ailelerin bütçesindeki yıllık harcama kalemlerine bakıldı­ğında, okul ve eğitim masrafları bütün olarak değerlendirdiğin­de ilk sıralarda yer alıyor. Buna eğitim müfredatı dışında çocuk­ların katıldığı eğitimi destekle­yen çeşitli aktiviteler ve kurs­lar da eklendiğinde ailelerin ge­çim sıkıntısını dengelemek ayrı bir strateji gerektiriyor. Özellik­le “Okula Dönüş” gibi tüketimin arttığı dönemlerde aileler, has­sas dengeleri gözetirken çocuk­ların isteklerini de karşılamak istiyor. Tabii ki bu sürecin savur­ganlıktan kaçınılarak yönetil­mesi önem taşıyor.

Tüm Kırtasiyeciler Derneği (TÜKİD) verilerine göre, 2024 yılında eksiksiz bir okul çantası bin 980 liraya mal olsa da 2025 yılı fiyatları esas alındığında benzer bir set, 2 bin ile 5 bin lira arasında toplanabiliyor. Bu ma­liyetin daha yüksek olabileceği belirtilirken, enflasyon ve artan maliyetlerin fiyatlanmayı tetik­lediği kaydediliyor. Ayrıca kırta­siye malzemelerinin büyük bir kısmının ithal edilmesi, fiyatları doğrudan etkiliyor.

Ayakkabı ve giyim harcamaları bütçe planlanını bozuyor

E-ticaret platformu Hepsibu­rada tarafından yapılan “Okula Geri Dönüş Alışveriş Dinamikle­ri Araştırması” sonuçlarına göre aileler bu dönemde okul alışve­rişini tek seferde değil, zamana yayarak yapıyor. Kampanya dö­nemlerinin 14 Eylül’e kadar de­vam ettiği göz önünde alındığın­da ailelerin her bir ürün için en uygun fiyatı yakalamaya çalıştı­ğını söylemek mümkün. Bunun­la birlikte 805 ebeveyn ve 656 öğ­renciyle anket ve odak grup ça­lışmaları içeren araştırmada, velilerin yüzde 83’ünün okul dö­nemi öncesinde hazırlıklı oldu­ğu ve alışveriş listeleri hazırla­dığı görüldü. Araştırmaya göre velilerin yüzde 64’ü bu listeleri başkalarıyla da paylaşıyor.

Araştırmada ailelerin okula dönüş hazırlıkları çerçevesinde bütçe planlamasına da odakla­dığı dikkat çekti. Buna göre veli­ler, okul alışverişi için ortalama 9 bin 800 TL; öğrenciler ise or­talama 6 bin TL bütçe ayırıyor. Her ne kadar bütçe sıkı sıkı takip edilse de ayakkabı ve giyim harcamaları­nı, bütçe aşımında ilk sıralarda yer alan kategoriler olduğu vur­gulandı.

Ailelerin yüzde 51’i büt­çelerini kesinlikle aşmayacakla­rını ifade ederken, araştırmada ödeme seçeneklerinde kredi ve banka kartı öne çıktı. Aynı araş­tırmanın önceki dönem sonuç­larında velilerin yüzde 55’i kredi kartı limitini kullanmadan borç­lanma ya da kredilenmeyi tercih ederken, 2025’te ise en çok 3 ve 6 taksit seçeneğini uygun bulduk­ları görüldü.

Çocukların sözü çanta ve ayakkabıda geçiyor

Söz konusu araştırmanın so­nuçlarına göre karar mekaniz­masında alışverişin türüne gö­re farklılık görüldü. Annelerin yüzde 72’si, babaların ise yüz­de 58’i alışverişi tek başına yü­rüttüğünü belirtti. Buna ilave çocukların karar etkisinin en yüksek olduğu kategoriler ise özellikle ayakkabı, kırtasiye ve çanta olarak öne çıktı. Bu alışve­rişlerde marka kararını etkile­yen faktörler arasında ebeveyn­lerin yüzde 44 oranla öğretmen tavsiyesini dikkate aldığı görül­dü. Marka tercihinde öğrencile­rin ise yüzde 45 oranla tanıdık ve arkadaş tavsiyesini önemsediği bilgisine ulaşıldı. Öğrenciler ay­rıca ürün yorumları ve ürün gör­sellerine dikkat ettiklerini vur­guladı.

Okula dönüş alışverişini onli­ne kanallardan yapmayı tercih eden veliler, yüzde 50 oranla uy­gun fiyatlı ürün bulmanın önce­likleri olduğunu belirtti. Cazip kampanya bulmak ve fiyat kar­şılaştırması yapmak ise yüzde 37 oranla online kanalları tercih et­me kriterleri arasında yer aldığı görüldü. Araştırmada alışverişte online kanalları ilk sıralara yer­leştiren ve aynı öncelikleri pay­laşan öğrencilerin bu nokta­da öne çıkan diğer kriterleri ise yüzde 26 oranla başkalarının yorum ve değerlendirmelerini görebilmek ve ürünlerin adrese teslim edilmesi oldu.

“Esnaf ve KOBİ’lere kazandıran dönem”

Okula dönüşün yalnızca bir alışveriş dönemi olmadığını, aynı zamanda Türkiye’nin 81 ilindeki esnaf, KOBİ ve milyonlarca aileyi buluşturan bir süreç olduğunu söyleyen Hepsiburada Ticari Grup Başkanı Ender Özgün, “Önceliğimiz, ailelerin çocuklarının hiçbir ihtiyacının eksik kalmaması için kaliteli ürünleri uygun fiyatlarla ulaştırmak. Bu yıl gerçekleştirdiğimiz araştırmadan elde ettiğimiz bulguları kampanya kurgularımıza da yansıttık.

Ailelerin en çok ihtiyaç duyduğu kategorilerde güçlü indirimler, ödeme kolaylıkları ve hızlı teslimat seçenekleri sunarak velilerin yükünü hafifletiyoruz. Aynı zamanda esnafımıza yeni gelir fırsatları yaratarak ülke ekonomisine de katkı sağlıyoruz. Okula dönüş 100 bini aşkın esnaf ve KOBİ için yeni bir gelir kapısı açarak ekonomiye canlılık katıyor. Bu dönemde Tekirdağ’dan Iğdır’a Türkiye’nin 81 ilindeki KOBİ’ler de satışların artırma fırsatı yakalayacak” dedi.