‘Yok yılı’ etkisiyle zeytinyağı fiyatları sert yükseldi

Mehmet H. GÜLEL

Zeytinyağında yeni ha­sat sezonuna bir ay ka­la piyasada hareketlilik arttı. İç piyasada zeytinyağı­nın litresi üreticide son bir ay­da 150 liradan 240 liraya yük­selirken, uluslararası piyasada fiyatlar 3,4 dolardan 4,4 dolara çıktı. Fiyatlardaki artışı DÜN­YA’ya değerlendiren sektör temsilcileri, yaklaşan sezonun “yok yılı” olmasının ve kalite­li zeytinyağı ihtiyacının etkili olduğunu belirtti. Temsilciler, geçen yıldan kalan 200 ile 250 bin ton zeytinyağının bulundu­ğunu hatırlatarak, bu ürünün ne kadarının kaliteli, hijyenik ve ihracata elverişli olduğunu ancak yeni sezonda yapılacak analizlerle netlik kazanacağını belirtiyor.

Edremit Körfezi’nde kaliteli natürel sızmanın litresi 240 TL

Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Dr. Mustafa Tan, önümüzdeki se­zonun yok yılı olacağının tah­min edildiğini belirtti. Bu yıl rekoltenin ön tahminlere göre geçen yıldan anlamlı miktarda düşük olmasının öngörüldüğü­nü ifade eden Tan, Eylül sonun­da rekolte tahmin raporunun hazırlanacağını ve sonuçların açıklanacağını söyledi. Geçen yılın rekor üretim yılı olduğu­nu hatırlatan Tan, bu yıl ise an­lamlı bir düşüş beklediklerini kaydetti.

Rekoltedeki gerileme beklentisinin ve kaliteli zeytin­yağına olan taleplerin fiyatları şimdiden yukarı çektiğini ifa­de eden Tan, “Bugünden yarı­na zeytinyağı almak isteyenle­rin sayısı arttı. Sanayiciler de hem ihracat hem de iç piyasa için kaliteli yağ alımı yapmaya çalışıyor. Bu durum da fiyatları yükseltiyor. Edremit civarında zeytinyağının litresi 240 lira­ya kadar çıktı. Fiyat bir dönem 150 liraya kadar gerilemişti. 240 liraya çıkması yaklaşık bir ay içinde gerçekleşti” dedi.

“Fiyatların geri gitmesi aşırı bolluğa bağlı”

Zeytinyağındaki fiyat artış­larının spekülatif olmaktan zi­yade önümüzdeki sezonun yok yılı öngörüsü ve kaliteli zey­tinyağı ihtiyacı olduğunu be­lirten Tan, artan maliyetler­le de fiyatların geri gitmesinin mümkün olmadığını söyledi. Tan, böylesi ortamda sektörün önemli problemi olan ve sayı­ları artarak devam eden taklit veya tağşişli 5 litrelik ürünle­rin 650 lira ile 1.000 lira arasın­da satıldığını, bunun da açık­lanan resmi listelerde yer al­dığını ifade etti. Tan, işçilik ve girdi maliyetlerinin geçen yı­la göre yüzde 100 arttığını vur­gulayarak, “Fiyatların geri git­mesi ancak çok aşırı bir bol­lukla mümkün olabilir. Ama bu yıl öyle bir durum yok. Zeyti­nin doğası gereği bir yıl var yılı, bir yıl yok yılıdır.

Geçen yıl re­kor üretim yaşandı, bu yıl dü­şüş olması normal. Depolarda geçen yıldan kalan yağlar da bulunuyor. Yeni sezon zeytin­yağına ise bir ilgi olacağı kesin. Mutfakta zeytinyağı kullanan­lar yağlarını şimdiden bol bol alsınlar. Zeytinyağı dünyanın en sağlıklı yağıdır! Zeytinyağı­nın mutfaklarımızda daha faz­la yer bulmasının tam zamanı. Geçen yıldan devreden zeytin­yağları ve bu yılki üretimle iç piyasa ihtiyaçlarımız karşıla­nabilir.

İhracatta ise özellikle markalı ve ambalajlı ihracata teşviklerin yeniden sağlanma­sı, dökme zeytinyağında da ih­racat kısıtlamasına gidilme­mesi gerekir.” dedi. Tan, “Önü­müzdeki sezonda fiyatlar yine dünya konjonktüründen etki­lenecektir. Son dönemde ulus­lararası piyasalarda tonda 200 euroluk bir artış görüldü. İs­panya’da zeytinyağı fiyatları­nın 4,4 dolara kadar çıktı, an­cak daha önce 3,4 dolara kadar gerilemişti” bilgisini verdi.

Fiyat artışı son dönemde hızlandı

Zeytinyağında son dönem­de fiyat artışlarının hızlandı­ğını belirten Edremit Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Çetin ise, “Piyasada yağ kalmayınca fiyat da yukarı çık­maya başladı. Üretici piyasayı takip ediyor, fiyat yükselmeye başlayınca satışa çıkıyor. Fiyat hareketleri tamamen arz-ta­lep dengesinden kaynaklanı­yor. Burada ekonominin gerçek kuralları işliyor.

Eğer elimizde­ki stoku kayıt altına almazsak hem üretici hem de tüketici açı­sından şok fiyatlarla karşılaş­maya devam ederiz” açıklama­sında bulundu. Çetin, 10 ortak oda ile birlikte zeytinyağında li­sanslı depo kurulması için ça­lışmalar yürüttüklerini hatırla­tarak, bu sistemin fiyat regülas­yonu sağlayacağını vurguladı. Lisanslı depo için tüm izinle­rin alındığını açıklayan Çetin, “Özellikle lisanslı depoya ürün koyma konusunda ciddi bir ta­lep var. Bu projeyi başarırsak Türkiye’de fiyat dalgalanmala­rı sona erecek ve belli bir fiyat standardına gidilecek” dedi.

“Kayıt için litre başına 50 lira destek verilsin”

Zeytinyağında geçen yıldan devreden stok miktarının yaklaşık 200–250 bin ton seviyesinde olduğunu ileten Edremit Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Çetin, fiyat artışlarını önlemek amacıyla ihracatta kısıtlamalar getirildiğini hatırlattı.

“Kutu ihracatımız çok az, ihracatın büyük kısmı varille yapılıyor” diyen Çetin, “Kısıtlamalardan dolayı çok fazla ihracat gerçekleşmedi. Geçen yılın yağının en az yarısının depolarda olduğunu tahmin ediyoruz. Lisanslı depoyla bunların tamamını kayıt altına alacağız. Öte yandan üretici desteklerinin yeniden düzenlenmesi gerekiyor. Şu anda dönüm başına destek veriliyor.

Bunun yerine litre başına üretime destek verilmesi gerekiyor ki bütün yağlar kayıt altına alınsın. Böylece elde edilecek vergi geliri, verilen primin çok üzerinde olur. Üretici sattığı fiyatın üzerine devletten prim alarak daha iyi kazanç sağlar, yağa zam yapmaz. Tüketici de ürüne daha uygun fiyatla ulaşır. Destek miktarının litre başına en az 50 lira civarında olması gerekiyor ki piyasada denge unsuru oluşsun” dedi.

“Sanayicinin elinde yağ kalmadı”

Ahmet Çetin, bu yılki rekolte tahmininin geçen yılın yarısı kadar öngörüldüğünü belirterek, yok yıllarında rekoltenin düştüğünü, ayrıca bu yıl mevsimin oldukça kurak geçtiğini söyledi. Depolarda geçen yıldan kalan yağların bulunduğunu aktaran Çetin, düşük fiyatlar nedeniyle üreticinin elindeki yağı satmadığını iletti. Ancak son dönemde piyasada yağın azaldığını aktaran Çetin, “Yeni hasat dönemine yaklaşık bir ay var. Şu anda piyasada yağ yokluğundan dolayı arz daraldı. Sanayicinin elinde de yağ kalmadı. Sanayici genelde stok olarak çiftçiyi kullanır, ihtiyaç duydukça piyasadan alır. Bu durum fiyatlarda artışa ve dalgalanmaya yol açıyor” diye konuştu.