İsrail'in Katar'daki Hamas saldırısı Türkiye için ne anlama geliyor?

Türkiye, İsrail’in saldırısına en sert tepkiyi veren ülkeler arasında.

Ankara, tüm imkanlarıyla Katar’ın yanında olacağını ve saldırıya karşı “ortak adımlar” atılacağını duyurdu.

İsrail ordusu, Doha’daki saldırıda müzakereleri sürdüren Hamas yetkililerini hedef aldı.

Türkiye ise lanetlediği saldırının sonuçlarını en yakından izleyen ülkeler arasındaydı. Peki, İsrail’in Katar’daki Hamas saldırısı Türkiye için ne anlama geliyor? BBC Türkçe derledi.

“İsrail’in bölgedeki yayılmacı siyaseti ve terörizmi…”

Dışişleri Bakanlığı, saldırıdan sadece birkaç saat sonra yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada, “Bu saldırıyla beraber, İsrail’in bölgede hedef aldığı ülkeler listesine ateşkes müzakerelerine arabuluculuk yapan Katar da eklenmiştir. Bu durum, İsrail’in bölgedeki yayılmacı siyasetinin ve terörizmi bir devlet politikası olarak benimsediğinin açık bir kanıtıdır” denildi.

Türkiye, “alçakça” diye tanımladığı saldırı karşısında Katar’ın yanında yer aldığını duyurdu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da aynı mesajı telefonla görüştüğü Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani’ye iletti.

İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre iki lider görüşmede, “İsrail’in Katar’daki Hamas müzakere heyetini hedef alan saldırısını ve buna karşı atılacak ortak adımları” ele aldılar. Erdoğan’ın, Türkiye’nin tüm imkanlarıyla Katar devleti ve halkının yanında olacağını Emir Al Sani’ye aktardığı bildirildi.

Türkiye ve Katar “stratejik ortaklar”

Ankara açısından 9 Eylül’de yaşananların en önemli unsurlarından biri, saldırılan Katar’ın, Türkiye’nin bölgedeki en önemli müttefiki olması.

İki ülkenin liderleri sık sık karşılıklı ziyaretlerle hem ikili ilişkilerde hem de bölgesel konularda işbirliğini artırıyor.

Türkiye ve Katar hemen her dış politika konusunda aynı çizgide.
İki ülke zor dönemlerde birbirlerine yardım eli de uzatıyor.

Türkiye, 2017 Körfez Krizi’nde Katar’a büyük siyasi destek vermiş (Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Mısır “terör örgütlerini desteklediği” ve “İran’a aşırı yaklaştığı” iddialarıyla Katar’la diplomatik ilişkilerini kesip bu ülkeye bir süre ekonomik ambargo uygulamıştı), Katar da Türkiye’ye 2021 sonrası ekonomik kriz sırasında Ankara’ya mali destek sağlamıştı.

Türkiye ve Katar, 2000’lerin başından itibaren geliştirdikleri ilişkileri 2014’te stratejik ortaklık düzeyine çıkardı.

Bu süreçte ikili askeri işbirliğini derinleştirildi; Türkiye ve Katar, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Katar’da asker bulundurmasını da öngören bir dizi anlaşma da imzaladı.

2015’ten bu yana Katar’da bulunan Türk askerleri, 2017’de Katar Türk Birleşik Müşterek Kuvvet Komutanlığı adını alan üste Katar ordusuna eğitim ve danışmanlık hizmeti veriyor.

Bu işbirliği 2024’te hava ve deniz unsurlarının katılımıyla daha da genişledi.

Milli Savunma Bakanlığı’nın yaptığı açıklamalara göre, Türkiye 6 F-16 savaş uçağı ve iki karakol gemisini Katar’da konuşlandırdı.

Milli Savunma Bakanı Güler: “Türkiye ve Katar tek yürek, tek yumruk”

Katar’a 2024’te ziyaret eden Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, iki ülke arasındaki askeri işbirliğinin önemini şu sözlerle anlatmıştı:

“Özellikle son dönemde Orta Doğu’da yaşanan gerginlikler, birlikte hareket etmemizin önemini bir kez daha ortaya koymuştur. Nitekim İsrail’in Filistin, Gazze ve Lübnan’da sergilediği barbarlık seviyesine ulaşan devlet terörü ve zulüm bölgenin büyük bir kargaşaya sürüklenme riskini artırmaktadır.”

Bakan Güler, “Dolayısıyla bu kritik ortamda Türkiye ile Katar arasında geliştirilen fevkalade dayanışma ve yakın işbirliği her zamankinden daha önemli ve oldukça kıymetlidir” demiş ve eklemişti:

“Türkiye ve Katar bu hassas dönemde de tam bir uyum içerisinde hareket ederek tek yürek, tek yumruk olmuştur.”

Güler bu sözleriyle Katar’la ilişkinin Ankara açısından önemine dikkat çekmişti.

Askeri istihbarat paylaşımı da yapılıyor

Türkiye ve Katar, 2007’de imzaladıkları ilk askeri işbirliği anlaşmasının yerine geçecek daha kapsamlı askeri çerçeve anlaşmasını 2023’te imzaladı.

Bu anlaşmanın en önemli maddelerinden biri, askeri istihbarat paylaşımını içeriyor.

Anlaşmada, “Bu Madde, özellikle Tarafların karşılıklı menfaatlerine halel getireceği düşünülen ve birlikte kararlaştırılacak ülkelerle ilgili, öncelik askerî faaliyetlerde olmak üzere, Tarafların Silahlı Kuvvetlerinin ilgi alanlarındaki gelişmeleri ve bu ülkelerin Türkiye Cumhuriyeti ile Katar Devleti arasındaki faaliyetleri ile ilgili askerî istihbarat bilgilerinin mübadelesini kapsar” ifadesi yer alıyor.

Bu maddeye göre, tarafların resmen açıklamamasına karşın, Türkiye ve Katar’ın İsrail’in askeri faaliyetleri konusunda istihbarat paylaşımı içinde olmaları olağan bir durum.

Türkiye ve Hamas arasında önemli temas trafiği

Ankara açısından İsrail’in saldırısını önemli kılan diğer bir unsur, Hamas yetkililerinin sıklıkla ziyaret ettiği ülkelerden birinin de Türkiye olması.

Cumhurbaşkanı Erdoğan da zaman zaman Hamas yöneticilerini kabul ediyor.
Türkiye’ye Hamas tarafından gerçekleştirilen son ziyaret 1 Ağustos’ta gerçekleşmişti.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Hamas Şura Meclisi Başkanı Muhammed Derviş başkanlığındaki Hamas heyetini İstanbul’da kabul etmişti.

Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı İbrahim Kalın da en son 29 Haziran’da Hamas Şura Derviş ve beraberindeki heyetle görüşmüştü.

Hamas’ı “direniş ve kurtuluş örgütü” olarak gören Türkiye, Hamas’a silahlarını bırakması çağrısını yapan ve Avrupa Birliği ile Arap Birliği’nin desteklediği New York Bildirisi’ne şerh koymuştu.

Türkiye’de barınan Hamas yetkilisi var mı?

Bu süreçte en çok merak edilen konulardan biri Hamas’ın Türkiye’de konuşlu yöneticisi olup olmadığı.

Hamas’ın bürosunu Katar’dan Türkiye’ye taşıyacağı haberleri geçen yıl yalanlanmıştı.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı kaynakları o dönem yaptıkları açıklamalarda, Hamas üyelerinin “zaman zaman Türkiye’yi ziyaret ettiğini” ancak “Hamas Siyasi Bürosu’nun Türkiye’ye taşındığı yönündeki iddiaların gerçeği yansıtmadığını” söylemişti.

ABD Hazine Bakanlığı ise geçen yıl altı üst düzey Hamas yetkilisi için yaptırım kararı açıklamış, bu kişilerden üçünün Türkiye’de bulunduğunu belirtmiş, yetkililerin isimlerini ise Abdulrahman İsmail Abdulrahman Ganimet, Musa Daud Muhammed Akari ve Salama Mari olarak açıklamıştı.

Hamas’ın İsrail’de 7 Ekim 2023’te düzenlediği saldırılardan sonra İsrail,

Hamas’ı sadece Gazze’de değil dünyanın her yerinde hedef alacağını açıklamıştı.

Hamas’ın üst düzey yöneticisi İsmail Haniye geçen yıl İsrail’in İran’ın başkenti Tahran’da düzenlediği saldırıda hayatını kaybetmişti.

İsrail güvenlik tehdidi mi?

İsrail’in İran, Suriye ve Yemen’in ardından Katar’da da saldırı düzenlemesi, Türkiye açısından bölgesel güvenlik açısından yeni bir kırılma noktası olarak görülüyor.

İsrail’in Suriye, Irak, İran ve Körfez bölgesinde hava sahalarını herhangi bir engelle karşılaşmadan rahatlıkla kullanıyor olması ve saldırılar düzenlemesi, Ankara açısından da dikkatle izlenen bir duruma işaret ediyor.

Türkiye’nin Hamas ile yakın ilişkisi, İsrail’in Türkiye’de konuşlu Hamas yöneticilerini hedef alabilecek olması da bu açıdan önem taşıyor.

Türkiye’nin bu konuda askeri ve istihbari önlemler alıp almadığı, önlem alındaysa bunların neler olduğu ise bilinmiyor.