Erken uyarı sistemleri kuracak dayanıklılık stratejisi hazırlanacak

Ferit PARLAK

Belediyelere bağlı itfaiyeler de dahil, afet ile ilgili kamu kurumlarının bağlanacağı Afet Bakanlığı’nın kurulması için çalışma başlatıldı.

Bakanlığın kurulmasında, afet yö­netim planlarının hazırlanma süre­cinde kurum ve kuruluşların katı­lımcılığının yetersiz olması sonucu teoride belirlenen rollerin pratikte uygulanamaması; Afet ve acil du­rumlarda personele yönelik eylem planı ve insan kaynakları yönetim sisteminin olmaması; kurum içinde bazı görev, yetki ve sorumlulukların net olmaması; risk azaltma çalışma­larının sonuçlarının yeterince izle­nememesi; birimler arası iletişim ve ortak çalışma kültürünün yeterli ol­maması gibi nedenler öne çıktı.

Kurulması planlanan Afet Bakan­lığı, sanayi, teknoloji ve Ar-Ge faa­liyetleri ile turizm ve tarımsal üre­timi kapsayacak şekilde ulusal ve yerel afet dayanıklılık stratejileri hazırlayacak.Tüm yerleşim yerleri­ne ve afet tehlikelerine yönelik risk analizleri yapılarak afet risk harita­larının hazırlanmasına ilişkin çalış­maları tamamlayacak.

Mevzuat güncellemelerini hızlandıracak

Afetlerle ilgili mevzuat bilimsel, teknik normlara ve uluslararası stan­dartlara uygun olarak bütüncül bir yaklaşımla güncelleyecek ve bütün­leşik bir afet yönetimi sağlayacak.

Afet risklerinin belirlenmesi, de­ğerlendirilmesi, azaltılmasına yöne­lik faaliyetlerin yürütülmesi ve de­netlenmesi ile afet esnasında ve sonrasında yapılan müdahale çalış­malarının etkinliğinin artırılması için kurumların uzmanlık alanları dikka­te alarak yetki ve sorumlulukları ye­niden düzenleyecek. Kurumlar arası koordinasyon güçlendirilecek.

“Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi”ni hazırlarken, “İl Afet Risk Azaltma Planları”nı güncelleyecek.

“Türkiye Afet Risklerinin Azal­tılması Platformu”nun etkinli­ği artırarak karar alma mekaniz­masını aktif hale getirecek ve afet yönetimi alanında uluslararası iş birliklerini artıracak.

Teknik personele sürekli eğitim

Afet yönetiminden sorumlu merkezi ve yerel birimlerin tek­nik ve idari kapasitelerinin güç­lendirilmesi çalışmalarını ya­parak teknik personele deprem yönetmelikleri ve afet yönetimi konusunda düzenli eğitimler ve­rilmesini sağlayacak.

Afetlere ilişkin verileri yeter­li detayda ürettirecek, bütünleşik afet yönetiminin tüm aşamalarına ilişkin planlamalarda kullanacak.

Bakanlık ayrıca afet tehlike türlerine göre ülke ve bölge öl­çeğinde bütünleşik erken uyarı ve tahmin sistemlerini kuracak, erken uyarı amaçlı veri analizi­ni, afetlerin izlenmesini, komuta ve sevkiyatı sağlamak üzere yeni teknolojik imkânlardan faydala­nılmasını sağlayacak.

Afet anında tüm kaynakları et­kin bir şekilde yönetebilen ve coğ­rafi bilgi sistemi temelli karar des­tek mekanizmasını geliştirecek ve güncelliğini sağlayacak.

Uzaktan algılama ve görüntü­leme sistemlerinin afet tehlike ve risk azaltma çalışmalarında etkin kullanımını sağlayacak.

Yapı sağlığını izleyecek

Afetlere hazırlık ve afet sonrası müdahalede kritik önemi haiz ya­pı türleri izlenerek gerekli önlem­lerin alınmasını sağlayacak, yapı sağlığı izleme sistemlerinin kuru­lumunu ülke genelinde yaygınlaş­tıracak. Afetlere dayanıklı yapı­laşmaya yönelik mevzuat gözden geçirecek, yeni yapılan tüm alt ve üst yapılarda çoklu afet tehlikele­rini dikkate alacak.

İklim değişikliğinden kaynak­lanan afet tehlikeleri ve önlemle­rine ilişkin kamu kurumlarına yö­nelik bölgesel düzeyde farklılaş­tırılmış kılavuzlar hazırlayacak.

Afet sırasında aksamadan hiz­met verebilecek kesintisiz güven­li haberleşme sistemi oluşturul­ması amacıyla 81 ilde sayısal telsiz altyapısının kurulumunu tamam­layacak. Kuraklık nedeniyle böl­gesel yangın ihtimalinin güçlen­mesi, yangınlara müdahalede gecikme, yanlış uygulamalar, it­faiyelerde personel/eğitimin­de eksiklikler ve araç/finan­sal kaynak yetersizliği gibi ne­denlerle bu alanın kamu eliyle acilen yeniden yapılandır­masına karar verildi.

Lojistik depolar kurulacak

Afet sonrası ihtiyaç duyulan malzeme, ekipman ve araçların tedarikini yapacak ve lojistik de­polar kurup, hazır bulundurulma­sı sağlayacak. Her türlü ölçekte­ki afet ve acil durumlara müda­hale ekiplerinin becerilerini test etmek, kabiliyetleri geliştirmek, müdahale planlarının uygulana­bilirliğini ölçmek ve gerekli iyileş­tirmeleri yapmak amacıyla tatbi­katlar gerçekleştirecek.

Toplanma alanlarının sayısını artıracak

Afet ve acil durumlardan etkile­nenlerin tehlikeli bölgeden uzak­laştırılarak güvenli bir şekilde nak­ledilebilecekleri toplanma alanları belirlenecek ve bu alanların sayıla­rı artırılacak.

Afet ve acil durum sonrasında ih­tiyaç duyulabilecek geçici barın­maya ilişkin standartlar geliştire­cek. Marmara bölgesinde afet ve acil durumlarda kullanılması plan­lanan geçici barınma alanlarının kapasitelerinin artırılması ve ge­rekli sosyal donatılarının tamam­lanmasını sağlayacak.

Toplanma ve geçici barınma alanlarının engelli, yaşlı, kadın ve çocukların farklılaşan ihtiyaçla­rını karşılayacak nitelikte olması sağlanacak.

Planlar hazırlanacak

Belirlenen çoklu afet senaryo­larına göre olası afetlerden etkile­nenlerin ve afet bölgesindeki eko­nomik ve sosyal hayatın iyileşti­rilmesi için yapılacak çalışmalara yönelik “Türkiye Afet Sonrası İyi­leştirme Planı”nı hazırlayacak.

Afet tehlike ve riski yüksek olan yerler için yerel düzeyde yürütüle­cek faaliyetleri planlamaya, izle­meye ve değerlendirmeye yönelik

“Türkiye Afet Sonrası İyileştir­me Planı-Uygulama Planı” da ha­zırlanacak. Afet sonrasında faali­yetlerin kesintiye uğramadan veya en kısa sürede yeniden yürütülme­si amacıyla kamu ve özel sektör için iş sürekliliği planları hazırlanacak.

Afet risklerinin azaltılmasına yönelik finansal ve mali araçları çe­şitlendirilerek geliştirilecek.

Afet ve acil durumlara karşı ülke genelinde toplumsal bilinçlendir­me çalışmaları yapılarak farkında­lığın artırılması sağlanacak.

Afet teknolojilerinde Ar-Ge’ye kaynak bulacak

Afetlere müdahale edecek gönül­lü sayısı ve niteliğini artıracak.

Eğitimin tüm kademelerinde afet farkındalığının artırılmasına ilişkin çalışmalar yürütecek.

Afet yönetimiyle ilgili teknoloji­lerin geliştirilmesine yönelik Ar- Ge çalışmaları gerçekleştirilmesi için çalışma yapacak.

Engelli, yaşlı, kadın ve çocuklar ile yakınlarına yönelik farklı afet durumlarında afet öncesinde, sıra­sında ve sonrasında yapılması ge­rekenlere ilişkin detaylı rehberler hazırlanacak ve eğitimler verilme­sini sağlayacak.

Afet konutlarında mevzuatı değiştirecek

Afetlerden etkilenenlere temel insani ihtiyaçlarını karşılayabile­cekleri, güvenli, ulaşılabilir, afetle­re karşı dayanıklı ve asgari hayati hizmetleri içeren afet konutları bü­tüncül bir planlama dâhilinde inşa edilmesini sağlayacak.

Afet konutlarının yapımında afetzedelerin barınma ihtiyacını en kısa zamanda karşılayacak şekilde hak sahipliği, geri ödeme ve finans­man yöntemleri ile ilgili mevzuatı yeniden ele alacak, günümüze uy­gun bir mevzuat çalışması yapacak. Afetzedelerin barınma ihtiyacının karşılanmasında standart, işlem sürelerini kısaltan, afetten etkilen­me ve konut sahipliğini hakkaniye­te uygun şekilde dikkate alan mo­deller ve süreçler geliştirecek.

Afet konutlarının sosyal stan­dartlara uygun büyüklükte, köy ve kent yerleşimlerindeki ihti­yaçlara uygun tasarımlarla üre­tilmesini sağlayacak.

Ulaşım altyapısının direnci artırılacak

Kentler için ulaşım altyapısında­ki kırılganlıkları tespit etmeye dö­nük afet risk analizleri yapılarak dirençliliğin artırılmasına yönelik yatırımlara öncelik verilecek.

Afet ve acil durumlarda kullanı­lacak tahliye koridoru niteliğin­deki güzergâhların yeniden ele alınarak kent içi ulaşım sistemle­rinin beklenmedik hizmet kesin­tilerine sebep olacak afet riskle­rine karşı dirençli hale getirilme­si sağlanacak. Deniz seviyesinde yükselme, fırtına ve taşkınlara yö­nelik denize kıyısı olan kentlerde ulaşım planlaması ve sistemleri gözden geçirilecek.

Bakanlığın kurulmasına zorlayan 10 neden…

-Türkiye’nin coğrafi ve jeolojik koşullar açısından yüksek afet riski taşıması;

-Mevcut yerleşim yerlerinin ve sanayi bölgelerinin afetlere dirençliliğinin düşük olması;

-Küresel ısınma ve iklim değişikliği gibi yeni tehdit unsurlarının ortaya çıkması;

-Türkiye’nin jeopolitik konumu gereği insan kaynaklı afet ve acil durumlara açık olması (KBRN, göç, vb.);

-Afet yönetim planlarının hazırlanma sürecinde kurum ve kuruluşların katılımcılığının yetersiz olması sonucu teoride belirlenen rollerin pratikte uygulanamaması;

-Afet ve acil durum yönetimi sırasında sosyal medyada dezenformasyon ve manipülasyon oluşması;

-Genel afet sigorta sisteminin oluşturulmamış olmasının yanı sıra mevcut Zorunlu Deprem Sigortası’na katılım oranının da yetersiz kalması;

-Toplumun afetlere hazırlık ve risk azaltma farkındalığının zayıf olması;

-Afet yönetim planlarının uygulanmasında karşılaşılan toplumsal ve bürokratik

engeller;

-Afetler sonrasında artan toplumsal farkındalığın sürekliliğinin olmaması…

Afet alanlarında çalışacak personele ayrıcalık

-Yüksek ücret politikası uygulanacak.

-Haftada iki gün teorik ve pratik eğitim verilecek.

-Başarılı olanlar, işini/kendini geliştirenler, hızlandıranlar ödüllendirilecek.

-Yıpranma payı olan meslekler arasına alınacak, emeklilik yaşını öne alabilecek.

-Erkek çalışana askerlikten muafiyet gibi konular üzerinde de çalışılıyor.

-Yangın, deprem, sel gibi afetlerde Türkiye’nin 16 zayıf yönü

-Bütün il ve ilçelerde, afete yönelik teknik ve yetkin personel sayısının istenen düzeye ulaşamamış olması;

-Personel aidiyetini güçlendirecek kariyer planlamasının olmaması;

-Afet ve acil durumlarda personele yönelik eylem planı ve insan kaynakları

yönetim sisteminin olmaması;

-Kurum içinde bazı görev, yetki ve sorumlulukların net olmaması;

-Birimler arası yer değişikliklerinin uzmanlaşmanın önüne geçmesi;

-Risk azaltma çalışmalarının sonuçlarının yeterince izlenememesi;

-Birimler arası iletişim ve ortak çalışma kültürünün yeterli olmaması;

-Vatandaşlara yönelik eğitim merkezleri sayısının az olması ve işlevselliğinin yeterli olmaması;

-Oryantasyon ve hizmet içi eğitimlerin yeterli olmaması;

-Afetlere ilişkin sistematik veri tutulamaması, kurumsal veri tabanının yeterli olmaması;

-Afet ve acil durumlarda görevlendirilmelerin adaletli yapılamaması ve ucu açık görevlendirmeler sonucu personel motivasyonunun olumsuz etkilenmesi;

-Özverili çalışan personelin yanında atıl personel varlığının iş barışını bozması;

-Afetlerde görevlendirilen personele hak ettiği maddi/manevi desteğin verilmemesi;

-Personel ve yakınlarının faydalanabileceği sosyal tesislerin olmaması;

-Afet ve acil durumlarda çalışma grupları arasında koordinasyon ve iletişim eksikliği;

-Afet ve acil durumlarda elde edilen tecrübe paylaşımının ve raporlamanın yeterli olmaması;