Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanı Kadir Özkaya, bireysel başvuru sisteminin 13. yılı kapsamında düzenlenen sempozyumda, 1 Ekim 2025 itibarıyla bireysel başvuruların elektronik ortamda, UYAP Avukat Portalı üzerinden yapılabileceğini açıkladı.
Sempozyumun açılış konuşmasını yapan Özkaya, bireysel başvurunun fiilen uygulanmaya başlamasının ardından 13 yıl geçtiğini belirterek, “Ülkemizin hukuk düzeninde yapılan en önemli değişliklerden birisi bireysel başvuru yolunun hukuk sistemimize dahil edilmiş olmasıdır” diye konuştu.
Bireysel başvurunun uygulamaya geçirilmesiyle, kamu gücünü kullanan kişi ve kurumların sebep olduğu hak ihlallerine karşı anayasal yargı denetiminin başlatıldığını aktaran Özkaya, “23 Eylül 2012’den itibaren herkes, Anayasa’mızda güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapabilmektedir” bilgisini verdi.
Özkaya, bireysel başvurunun, bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin korunması bakımından iç hukuktaki en yüksek güvencelerden birini oluşturduğunu ifade ederek, “Bu yol, bireylerin kamu gücüne karşı korunmasını sağlamakla kalmamış, aynı zamanda hukuk devleti ve demokrasi ilkelerinin pekişmesine de hizmet etmiştir. Başvuru hakkı, bireyleri yalnızca haklarının muhatabı olmaktan çıkararak, anayasal düzenin korunmasında aktif birer özne haline getirmiştir” dedi.
Özkaya, bireysel başvuruyla birlikte vatandaşların, uluslararası başvuru yollarına gitmeden, Türkiye’nin ulusal yargı düzeni içinde haklarının ihlal edildiğini ileri sürebildiğini ifade etti.
Bireysel başvurunun, bireylerin haklarını koruduğunu ve Türkiye’nin uluslararası insan hakları yükümlülüklerini daha güçlü biçimde yerine getirmesine katkıda bulunduğuna işaret eden Özkaya, şöyle devam etti:
“Anayasa Mahkemesi, bireysel başvurulara ilişkin kararlarında yalnızca somut olayın çözümüne katkı sağlamamakta, aynı zamanda anayasal hakların yorumlanmasına ve hukuk devletinin güçlendirilmesine yönelik ilkeler geliştirmektedir. Bu yönüyle bireysel başvuru, Anayasa’nın yaşayan bir metin olmasına imkan veren, dinamik ve dönüştürücü bir mekanizma niteliği taşımaktadır. Bugün, bireysel başvuru kurumunun 13 yıl içinde elde ettiği kazanımları gözlemlemekten mutluluk duyuyoruz. Bununla birlikte, bu kurumun etkinliğinin artırılması, erişilebilirliğinin güçlendirilmesi ve adalet eksenli yaklaşımının daha da geliştirilmesi, önümüzdeki dönemde de temel hedefimiz olarak varlığını sürdürecektir.”
“13 yılda yaklaşık 700 bin başvuru yapıldı”
Bireysel Başvuru ile hukukun anayasallaştığını dile getiren Özkaya, “Bir diğer kazanım da anayasal yorumda yeknesaklığın sağlanmasına ve hukuk güvenliğinin güçlenmesine yaptığı katkı olmuştur” diye konuştu.
AYM’ye yapılan bireysel başvuru istatistiklerine ilişkin bilgi veren Özkaya, şunları kaydetti:
“Bugün geldiğimiz nokta itibarıyla Mahkememize bireysel başvuru sistemi içinde 13 yılda yaklaşık 700 bin başvuru yapılmış, binlerce hak ihlali giderilmiş, anayasal ilkeler daha görünür ve işlevsel hale gelmiştir. Bu bağlamda diyebiliriz ki Anayasa Mahkemesi, yüce milletimizin 2010 yılında verdiği yetkiye istinaden hayata geçirdiği bireysel başvuru sistemini başarılı bir şekilde uygulamaya devam etmektedir. Nitekim 2024 yılında yıl içinde yapılan 70 bin başvuruya karşılık, mahkememiz yaklaşık 67 bin başvuruyu sonuçlandırmış, aynı yıl 5 bin 551 ihlal kararı vermiştir.
Mahkememiz, bireysel başvurunun yanında, norm denetimi alanında 2024 yılında yapılan 236 iptal ve itiraz davasına karşılık 233 iptal ve itiraz davasını sonuçlandırmıştır. Benzer istatistiki verilerin 2025 yılında da devam ettiğini söyleyebilirim. 2025 yılında bugün itibarıyla yaklaşık 50 bin bireysel başvuruya karşılık 40 bin civarında başvuru sonuçlandırılmıştır.”
Bireysel başvuru, 1 Ekim’den itibaren yapılabilecek
AYM’nin hak arama yollarının etkinliğini artırmak amacıyla teknolojik dönüşüme de özel bir önem atfettiğini belirten Özkaya, şöyle devam etti:
“Başlangıçta bireysel başvurular sadece fiziki ortamda yapılabilmekteydi. Ancak dijitalleşmenin çağdaş hukuk sistemleri açısından kaçınılmaz bir gereklilik haline gelmesiyle birlikte mahkememiz de bu yönde kayda değer adımlar atmıştır ve atmaya da devam etmektedir. Bu çerçevede, 1 Ekim 2025 tarihi itibarıyla bireysel başvuruların elektronik ortamda, UYAP Avukat Portalı üzerinden de yapılabilmesinin mümkün hale geldiği müjdesini sizlerle paylaşmak istiyorum. Artık avukatlarımızın UYAP sistemi üzerinden başvuru yapabilmesi hayata geçirilmiş olacaktır. Böylelikle hem erişilebilirlik artmış olacak hem de başvuru süreçlerinin daha hızlı, etkin ve şeffaf şekilde yürütülmesinin önü açılacaktır.”
Söz konusu yenilikle bireysel başvurunun toplumsal işlevinin daha da güçlendireceğini dile getiren Özkaya, “Bu uygulama aynı zamanda yapay zeka uygulamasının mahkememiz işlerinde kullanılabilmesinin temelini de oluşturacaktır” ifadesine yer verdi.
News
