Nurdoğan A. ERGÜN
nurdogan.arslan@dunya.com

Türkiye’nin madenden son ürüne kadar üre­tim yapabilen entegre alüminyum tesisi olan Eti Alü­minyum, devam eden 400 mil­yon dolarlık toplam yatırımla­rıyla Türkiye ekono­misine stratejik bir katkı sağlamayı he­defliyor. Bu yatırım­lar arasında öne çıkan 3 milyar liralık hadde­hane tesisi projesi ile özellikle savunma sanayiinde kullanılan alüminyum hadde ürünleri ithalatına son verme­yi amaçlıyor. Yatırımın devre­ye girmesiyle yılda 600 milyon doların üzerindeki döviz çık­tısının engellenerek dış tica­ret dengesine doğrudan pozi­tif etki sağlanması bekleniyor. Eti Alüminyum Genel Müdür Yardımcısı Yaşar Bayraktar, tesisin son 20 yılda Cengiz Holding bünyesinde 700 mil­yon doları aşan bir dönüşüm­den geçtiğini belirterek, “Yılda 82 bin ton alüminyum üreten ve bin 600 kişiye istihdam sağ­layan Eti Alüminyum, Türki­ye’nin birincil alüminyum ih­tiyacının yüzde 10’unu karşılı­yor ve her yıl en az 350 milyon dolarlık ithalatın önüne geçi­yor” dedi.

Haddehane yatırımında sona gelindi

Şirketin önemli projelerin­den biri Türkiye’nin yurt dı­şından aldığı alüminyum had­de ürünleri ithalatına son ver­mek üzere kurulan haddehane tesisi. Türkiye’nin yılda 170 bin tona ulaşan ve 600 milyon doların üzerinde döviz çıktı­sı yaratan bu ithalat kalemi­ni yerlileştirmeyi hedefleyen Seydişehir’deki tesis için ön­görülen yatırım tutarı ise, 3 milyar lira. Haddehane tesisi­nin özellikle savunma sanayi­inde, uçak gövdelerinde ve zırh malzemelerinin üretiminde kullanılan kritik hammadde­leri üreteceğini aktaran Yaşar Bayraktar, “İlk etapta 100 bin tonluk üretimle faaliyete ge­çecek olan tesisin, ilerleyen aşama­larda 200-250 bin tonluk kapasiteye ulaşma potansiye­li bulunuyor” bilgi­sini verdi.

Boksit artığından 250 ton lityum kazanacak

Cengiz Holding’in üretim tesislerinde atık ürünlere ‘ar­tık ürün’ dediklerini dile geti­ren Bayraktar, “Çünkü bizim için artıklar da kıymetli bir hammadde ve biz bunu da eko­nomiye geri kazandırmak isti­yoruz. Tüm dünyada alümin­yum sanayii, boksitin içinden alüminyumu alır ve kalanı­nı atık havuzuna gönderir. Biz Ar-Ge çalışmalarımızla bu ar­tık ürün içinden lityumu ge­ri kazanabileceğimizi gördük. Lityum, son dönemde kulla­nımı gittikçe artan elektrikli araç bataryalarının en önemli hammaddeleri arasında. Tür­kiye’nin yıllık 200 ton civa­rında lityum karbonat ihtiya­cı bulunuyor. Dünyada ilk kez boksit atığından lityumu ge­ri kazanan şirket olacağız. Bu doğrultuda patent başvuru­muzu yaptık. Gelecek yıl 250 tonluk lityumu artık üründen geri kazanmayı hedefliyoruz” dedi. Bayraktar, Türkiye’nin yıllık 200 ton civarındaki lit­yum karbonat ihtiyacına dik­kat çekti.

Mayıs ayında devreye alınan ve 40 bin tonluk kapasiteye sa­hip özel alümina üretim hattı­nın, refrakter, seramik ve özel­likle savunma sanayinde kul­lanılan nitelikli ürünlerin yerli tedarikini başlattığını söyle­yen Bayraktar, katalizör üre­timi hakkında da bilgi verdi. Bayraktar’ın verdiği bilgiye gö­re, ham petrolü işleyen rafine­ri ve petrokimya tesislerinde kullanılan katalizörün ilk aşa­ması olan psödo-böhmit üre­timi için 15 milyon euroluk ya­tırım planlanıyor. Başlangıç­ta bin ton olan üretim hedefini birkaç yıl içinde 5 bin tona çı­karmak amaçlanıyor. Eti Alü­minyum’un gelecek yatırım planları arasında ise diaspo­rik boksit cevherlerinin işle­nebilmesi için borulu-otoklav yatırımı, kırmızı çamur atığın­dan alümina ve kostik kaza­nımı için sinterleme prosesi, zırh seramiği üretimi için ultra ince alüminyum oksit üretimi, yassı ingot kapasite artırımı için dördüncü döküm hattı ve alüminyum otomotiv sacı üre­timi için kontinü rulo ısıl işlem hattı yer alıyor.

25 yıllık boksit güvence altına alınacak

Üretimin devamlılığı için boksit madeninin çıkarılmaya devam etmesi gerektiğini söyleyen Bayraktar, bu nedenle 1978 yılında işletilen, daha sonra rezerv alanı olarak bırakılan Akseki’deki maden yatağının da işletilmeye alınacağını açıkladı. 792 hektarlık alanın sadece 241 hektarlık kısmımda faaliyet göstermeyi planladıklarını aktaran Bayraktar, bu ocak ile birlikte tesisin 25 yıllık boksit ihtiyacının güvence altına alınacağını ifade etti. 

ABD vergileri, fiyatları dönemsel etkiledi

ABD’nin yerli üreticisini korumak amacıyla alüminyuma getirdiği ek gümrük vergilerinin Türk üreticiler üzerindeki etkisini değerlendiren Yaşar Bayraktar, küresel çapta çok konuşulan bu kararın, Türkiye’deki sektör için sınırlı kaldığını belirtti. Bayraktar’a göre, Türk üreticiler ve ihracatçılar sahip oldukları esnek iş yapma kabiliyetleri sayesinde yeni pazarlar bulma konusunda hızla hareket ettiler. Bu çeviklik, ABD pazarında oluşan engellemeye rağmen sektörün genel performansını korumasını sağladı. Büyük ekonomilerin bu tür kararlarının piyasada dönemsel etkiler yarattığını belirten Bayraktar, ABD’nin kararının ardından alüminyum fiyatlarında kısa süreli bir gerileme yaşandığını, ancak piyasanın ilerleyen günlerde hızla dengesini bulduğunu kaydetti. Bu durum, kararın piyasa üzerindeki etkisinin kalıcı olmaktan çok, dönemsel bir dalgalanma şeklinde gerçekleştiğini gösterdi.