İran ile 2015’teki nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya’nın dışişleri bakanları ve Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ile Tahran’a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirebilme imkanına sahip ve “snapback” olarak adlandırılan tetik mekanizmasıyla ilgili telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
İran resmi haber ajansı IRNA’ya göre, İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul’un yanı sıra AB Yüksek Temsilcisi Kallas’ın da yer aldığı İran Dışişleri Bakanı Erakçi ile telekonferans görüşmesinde, İran’ın “snapback” mekanizması konusundaki tutumu ile bu mekanizmanın kullanımıyla ilgili Avrupa ülkelerinin sorumlulukları ele alındı.
İran Dışişleri Bakanı Erakçi, Avrupa ülkelerinin 2015’teki nükleer anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini, bu yüzden mekanizmayı işletmek için gerekli “hukuki ve ahlaki” dayanaktan yoksun olduğunu yineledi.
İran’ın ABD’nin nükleer anlaşmayı ihlaline rağmen diplomasi yolundan vazgeçmediğini söyleyen Erakçi, İran’ın hak ve çıkarlarını güvence altına alan her türlü diplomatik çözüme açık olduğunu vurguladı.
Avrupalı tarafların snapback mekanizmasını içeren BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2231 sayılı kararının yürürlükten kalkacağı tarihin uzatılması yönündeki teklifine değinen Erakçi, bu konunun BMGK yetkisinde olduğunu ve İran’ın bu süreçte doğrudan bir rolü olmadığını ancak bu tür adımların etkileri ve ileriye dönük süreçler hakkında BMGK üyeleriyle istişarelerde bulunacağını belirtti.
Taraflar, son olarak 25 Temmuz’da İstanbul’da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde gerçekleştirilen görüşmelere 26 Ağustos’ta devam edilmesini kararlaştırdı.
Konuya ilişkin Fransa Dışişleri Bakanı Barrot, Amerikan X şirketinin sosyal medya platformundaki hesabından yaptığı paylaşımda, Almanya Dışişleri Bakanı Wadephul, İngiltere Dışişleri Bakanı Lammy, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kallas ve İran Dışişleri Bakanı Erakçi’yle birlikte İran nükleer programı ve bu ülkeye karşı uygulamaya hazırlandıkları yaptırımlarla ilgili önemli bir görüşme yaptıklarını kaydetti.
Barrot, “Zaman daralıyor.” ifadesini kullanarak, gelecek hafta yeni bir görüşme yapılacağını duyurdu.
2015’teki nükleer anlaşma ve “tetik mekanizması”
İran ile BM Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer faaliyetlerinin sınırlandırıldığı anlaşma imzalanmıştı. ABD, 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilmiş ve İran’a yaptırımları geri getirmişti. İran, Avrupa ülkelerinden ABD’nin yaptırımlarını telafi edecek önlemler almasını istemiş ancak Avrupalılar ABD’nin eylemine karşı çıksa da bu konuda adım atamamıştı.
İran, bunun üzerine 1 yıl sonra anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmaya başlamış ve yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yönelmişti.
E3 olarak adlandırılan nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya ise ABD’nin tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan nükleer anlaşmada yer verilen ve “snapback” olarak adlandırılan, İran’a anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden getirme imkanına sahip maddeyi işletme tehdidinde bulunuyor. Mekanizmanın hayata geçirilme süresi 18 Ekim’de sona eriyor.
Diğer yandan, İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya, 25 Temmuz’da İstanbul’da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bu konuda bir araya gelmişti. Taraflar, görüşmelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kalmıştı.
İranlı yetkililer, BM yaptırımlarının geri getirilmesi halinde 1970’ten beri üye oldukları Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşmasını (NPT) gözden geçireceklerini duyurmuştu.
News
