İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan E3 ülkeleri, İran’a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını getirebilme imkanına sahip “snapback” mekanizmasının işletilmesi için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine (BMGK) başvurdu.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, 2015’teki nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan E3 ülkelerinin İran’a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirebilecek snapback mekanizmasını tetikleme kararını hukuki açıdan “temelsiz” olarak niteleyerek, İran’ın bu “haksız eyleme” uygun şekilde yanıt vereceğini söyledi.
İran resmi haber ajansı IRNA’ya göre, İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul’un yanı sıra AB Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’ın da yer aldığı Avrupalı yetkililer, İran Dışişleri Bakanı Erakçi ile telekonferans görüşmesi yaptı.
Görüşmede, Avrupalılar, İranlı Bakan’a, snapback mekanizmasının işletilmesi için BM Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) resmi olarak başvurma niyetlerini bildirirken aynı zamanda, sorunları çözmek ve BM yaptırımlarının geri dönmesini önlemek için 30 günlük süreç içinde diplomatik bir çözüm bulmaya hazır olduklarını vurguladı.
Erakçi ise Avrupa’nın Tahran’a BM yaptırımlarını geri getirebilecek “snapback” mekanizmasını işletme kararını “haksız, hukuka aykırı ve hukuki dayanaktan yoksun” olarak nitelendirdi.
İran’ın süreç boyunca meselenin çözümü için diplomasiye bağlı kalarak sorumlu ve iyi niyetli yaklaşım sergilediğini söyleyen Erakçi, İran’ın “ulusal hak ve çıkarlarını korumak ve güvence altına almak amacıyla bu hukuka aykırı ve haksız eylemine uygun şekilde yanıt vereceğini” Avrupalı yetkililere iletti.
Erakçi, nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya’yı sorumlu bir yaklaşım benimseyerek ve mevcut gerçekleri anlayarak ilerleyen günlerde bu “yanlış eylemi” uygun şekilde düzelteceklerini umduğunu belirtti.
İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD’nin 2018’de tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan nükleer anlaşmada yer verilen ve “snapback” olarak adlandırılan ve İran’a anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden getirme imkanına sahip mekanizmayı işletme kararı almıştı.
BAKANLIKTAN AÇIKLAMA
İran Dışişleri Bakanlığı, E3 ülkelerinin İran’a BM yaptırımlarını geri getirebilecek snapback mekanizmasını tetikleme kararına ilişkin yazılı bir açıklama yayımladı.
Açıklamada, Avrupa ülkelerinin, 2015’te varılan nükleer anlaşmadaki yükümlülüklerini uzun süredir ihlal ettiği gerekçesiyle mekanizmayı harekete geçirebilmek için hukuki dayanaktan yoksun oldukları kaydedilerek, “Üç Avrupa ülkesinin kararı, İran ile Ajans arasındaki mevcut etkileşim ve işbirliği sürecini ciddi şekilde zayıflatacaktır.” ifadesi kullanıldı.
“Provokatif” olarak nitelendirilen bu karara uygun şekilde karşılık verileceği belirtildi.
İran’ın diplomasiyi sürdürmeye ve “kimseye faydası olmayan uydurma bir krizi” önlemeye bağlı olan diğer BM Güvenlik Konseyi (BMGK) üyeleriyle yapıcı bir şekilde etkileşim kurmaya hazır olduğu belirtilen açıklamada, “Üç Avrupa ülkesinin seçtiği yol, eğer kontrol altına alınmazsa BMGK’nın güvenilirliği ve yapısı üzerinde ciddi sonuçlar doğuracaktır.” ifadelerine yer verildi.
İran, 2015’teki nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan E3 ülkelerinin İran’a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirebilecek “snapback” mekanizmasını işletme kararının Tahran ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) arasındaki ilişkiyi zayıflatacağını duyurdu.
ABD’DEN DESTEK
ABD yönetimi, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın, nükleer anlaşmaya uymadığı gerekçesiyle İran’a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının yeniden getirilmesi için BM Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) yaptığı başvuruyu memnuniyetle karşıladıklarını açıkladı.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, E3 ülkeleri olarak bilinen İngiltere, Fransa ve Almanya’nın BMGK’ye yaptığı İran başvurusuna destek verdiklerini belirtti.
Rubio, yaptığı yazılı açıklamada, E3 ülkelerinin, İran’ın ilgili anlaşma maddelerine uymadığını açıkça tespit ederek BMGK nezdinde konuyu gündeme taşıdıklarını ve ABD olarak kendilerinin de bu sürece destek verdiklerini ifade etti.
BM yaptırımları nasıl geri getirilir?
Nükleer anlaşmayı destekleyen 2231 sayılı BMGK kararına göre, anlaşmaya “katılan” herhangi bir devlet, İran’ın anlaşmaya önemli ölçüde uymadığını düşünmesi halinde Güvenlik Konseyi’ne şikayette bulunabiliyor. Konu BMGK’ye ulaştığında, 30 günlük bir süreç başlayacak.
Bu sürede BMGK’nin İran’a yönelik yaptırımların kaldırılmasının devamı için yeni bir karar alması gerekecek. Bu kararın da BMGK daimi üyeleri Rusya, Çin, ABD, Fransa ve İngiltere tarafından veto edilmemesi gerekiyor.
Bu karar zamanında kabul edilmezse, 2015’teki anlaşma kapsamında kaldırılan BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girecek. Konseyde başka bir oylamaya gerek duyulmuyor.
Hangi BM yaptırımları geri dönebilir?
Mekanizmanın devreye girmesiyle 2006-2010 arasında İran’a karşı çıkarılan 1696, 1737, 1747, 1803, 1835 ve 1929 sayılı kararlar yeniden geçerlilik kazanacak.
Bu durumda geri getirilecek yaptırımlar arasında silah ambargosunun yeniden yürürlüğe girmesi, İran’ın nükleer başlık taşıma kapasitesine sahip füze geliştirmesinin yasaklanması ve yüzlerce kişi ile kuruluşa yönelik mali ve seyahat kısıtlamaları yer alıyor.
News
