Recep ERÇİN

Çin, Kuşak Yol İnisiyatifi ile deniz yolu lojistiği­nin bir kısmını demir­yoluna kaydırmayı hedefledi. Bu kapsamda Rusya üzerin­den geçen Kuzey Koridoru iş­lerlik kazandı. Zamanla yılda 19 bin trenle, 1 milyon kontey­ner taşır hale geldi. Bir yandan da deniz yolu ile güney korido­ru ilerliyor. Buna karşın Orta Koridor beklenen etkiyi yara­tamadı.

Avrupa ve Çin arasın­daki dış ticaret hacmi Avrupa Komisyonu’nun açıkladığı ve­rilere göre 2024 itibarıyla 731,1 milyar euro ve Avrupa ülkele­ri, Çin’e 304,5 milyar euro açık verdi. Potansiyel yüksek fakat lojistikte sıkıntılar baş gösteri­yor. Ukrayna Savaşı’ndan beri Rusya üzerinden geçen Kuzey Koridorunda fiyatlar artarken süreler uzadı. Güneydeki deniz yolunda da korsanlar, bölgesel çatışmalar vd. nedenlerle ak­samalar oluyor. Altyapı yüzün­den bugüne kadar hacim olarak düşük kalan Orta Koridor ise şu günlerde Çin için güvenli li­man olmaya aday.

İlk hedef yılda bin trene ulaşmak

Bu fırsatı değerlendirmek isteyen ve Orta Koridor üze­rinde taşımacılık yapan Türk şirketi Pasifik Eurasia ma­yıs ayı içerisinde gerçekle­şen Ulaştırma ve Altyapı Ba­kanı Abdulkadir Uraloğlu’nun Çin temasları kapsamında Çin devlet demiryolları şirke­ti China State Railway ile gö­rüşmeler yaptı. Bundan sonra bir dizi işbirliği gündeme geldi.

Bu gelişmeleri aktarmak üzere önceki akşam Pasifik Eurasia yöneticilerinin de katılımıyla bir basın sohbet toplantısı dü­zenleyen Pasifik Holding Yö­netim Kurulu Başkanı Fatih Erdoğan, “China Railway’in iş­tiraki China Railway Interna­tional Multimodal Co. Ltd. ile Çin-Türkiye-Avrupa hattında 17 Haziran 2025 tarihli Ulus­lararası Konteyner Taşımacı­lığı Sözleşmesi imzalayan Pa­sifik Eurasia, bu anlaşma kap­samında başlangıçta yapacağı 10 blok tren seferinin ardın­dan düzenli olarak devam ede­cek olan blok tren seferleri ile ilk etapta yıllık bin tren hedefi­ne koşacak” dedi.

Haftaya yeni anlaşmalar açıklanabilir

Erdoğan, 27-29 Haziran ta­rihlerinde Ulaştırma ve Altya­pı Bakanlığı’nın düzenlediği, Cumhurbaşkanı Recep Tay­yip Erdoğan’ın açılışını yapa­cağı “Küresel Ulaştırma Kori­dorları Forumu 2025” kapsa­mında da Çinli muhatapları ile stratejik değere sahip yeni an­laşmalar imzalamayı hedefle­diklerini dile getirdi.

2019’dan bu yana Çin, Türk Cumhuri­yetleri, Kafkas ülkeleri ve Av­rupa ile yaptıkları anlaşmalar­la Orta Koridoru geliştirmeye çalıştıklarını anlatan Erdoğan, “Muhataplarımıza şunu anlat­tık; Orta Koridor ancak Türki­ye’nin sahiplenmesi ile olur.

Devlet sahipleniyor. Kuşak Yol İnisiyatifi, jeopolitiği değiş­tirdi. Hem kuzey hem güneyde yaşananlar lojistik güvenliği­ni tehdit ediyor. Bu Orta Kori­dor’un potansiyelini ortaya çı­kardı çünkü makul denge gü­den ülkeler üzerinden geçiyor. Çin devletinin de son bir yılda bu noktaya geldiğini söyleyebi­liriz. Yaptığımız ziyarette Çin tarafının hazır olduğunu gör­dük. Bu süreç artık Orta Kori­dorun yükselmesi aşamasına geldi” diye konuştu.

‘Türkiye sahiplenmezse olmaz’ dedi, destek istedi

Savaşların Orta Koridor’un önemini daha da artırdığını dile getiren Erdoğan, şunla­rı anlattı: “Çünkü güneyde de karışıklık artıyor. Kuzey baş­ta hızlı idi. Savaş nedeniyle Çin’den Belarus’a 15-20 gün olan tedarik süresi 40-53 güne çıktı. İyileşmesi de beklenmi­yor. Buna rağmen geçen yıl 19 bin tren ve 1 milyon konteyner taşındı. Ukrayna Savaşı bitse bile Avrupa’nın Rusya’ya tav­rının değişmeyeceği belli ol­du. Orta Koridor konteyner başına kuzeye göre 500-1000 dolar avantajlı.

Süre olarak da 25-35 günde tedarik sağlanı­yor. Daha da hızlandıracağız, şu anda emekleme aşamasın­da. Orta Koridor’da yıllık 300 tren var. Türkiye’nin sahip­lenmediği bir Orta Koridor’da yük Karadeniz limanlarına iniyor. Oradan gemiyle geçe­rek nasıl büyüyebilir ki? Çinli muhataplarımıza uzun uzun anlattık. Orta Koridor, ku­zey gibi bir büyük hat olacak­sa Türkiye olmadan olamaz. Çin demiryolu koridorların­da gelişebilmesi için sübvanse ediyor.

Bana taşıma suyla de­ğirmen döndürmek gibi gel­di ama Çin, dünya üretiminin yüzde 30’unu yapıyor. Çin için en büyük risk ürettiği ürünü sevk edememek. Bu sevkiya­tı yapamazsa içine çökebilir. Devletin başka gelirlerinden buna pay ayırıyorlar. Bu süb­vansiyonları net bir şekilde is­tedik. Türkiye üzerinden gi­den trenlere çıkartın bunları siz üstünüze düşeni yapın biz de sahiplenelim dedik.”

“Karadeniz’de yol için toprak vermeyen ayıplanır”

Orta Koridor’da hacim artarken Çinliler raflarında Türkler’in yerini kapar mı? Neden kuzey ve güney sıkıntılı ile yolu ortadan açalım? Bu soru Fatih Erdoğan’a soruldu. Erdoğan şunları anlattı: “Yol kesinlikle çift yönlüdür ve yol medeniyettir. Arsa, toprak bizim Karadeniz’de değerlidir ama yol geçince yer vermemek ayıptır. Çin ile Avrupa arasında bu ticaret olacak sizin onu kapatmaya gücünüz yetmez.

Bu lojistik Türkiye üzerinden oluşursa siz daha güçlü olarak masaya oturuyorsunuz. Orta Asya’da siyasi ve ticari ilişkilerinizi yüksek seviyeye taşıyorsunuz. Bütün kara coğrafyasını Akdeniz’e açabiliriz bunun da demiryolu ile olmasını bekleriz. Çinli şirketlerin Türkiye’ye yatırım yapması Çin devletince teşvik ediliyor, Türkiye de bunu istiyor. Satış yapmak yerine bize yatırım yapın, doğrudan yatırımları artırın, ticarette negatif denge biraz dengelensin isteniyor.”

“Çin’in altyapısını görünce ağzımız açık kaldı”

Çin demiryolu yetkililerinin Türkiye’ye gelip altyapı potansiyelini gördüklerini ve “Kuzeyde çok daha sorun vardı. Orta Koridor’un çok hızlı şekilde kuzeyin seviyesine geleceğine inanıyoruz” dediklerini aktaran Fatih Erdoğan, “Biz de Çin’in demiryolu altyapısını görünce ağzımız açık kaldı, çok büyük!” ifadelerini kullandı.

Orta Koridor nasıl işliyor?

Çin’den yola çıkan tren Kazakistan üzerinden Hazar Denizi’ne geliyor. Buradan Azerbaycan’a oradan Bakü- Tiflis-Kars hattı ile Türkiye içlerine geliyor bir kısmı ülkede kalıp bir kısmı buradan da Avrupa’ya gidiyor. Kars- Sivas hattında yapılacak iyileştirmeler, Zengezur geçişinin açılması ki Fatih Erdoğan’ın aktardığına göre Ermenistan normalleşmeye çok istekli, Marmara’nın kuzeyinden gelip Yavuz Sultan Selim Köprüsü üzerinden geçecek demiryolu ve bazı birkaç iyileştirme ile Orta Koridor’un kapasitesi katlanacak.