Usta iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, kendi blog sayfasında yeni bir yazı kaleme aldı. Ekonomideki üç kritik göstergeye işaret eden Eğilmez’e göre içerde daha fazla risk alacak alan kalmadı, büyüme yavaşlarken dış ticaret açığı arttı, dış borç ödemeleri ise kritik eşikte görünüyor.

İşsizlik oranı bir yıldır değişmedi

TÜİK’in 30 Haziran 2025’te açıkladığı Mayıs ayı işgücü göstergeleri, Ocak-Mayıs dış ticaret göstergeleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ilk çeyrek dış borç verilerini değerlendiren Eğilmez, mayıs ayında yüzde 8,4 olarak açıklanan işsizlik oranının geçen yılın aynı ayına göre bir değişim göstermediğine dikkat çekti.

“Geniş işsizlik oranı yüzde 31’dir. Bu oran, Nisan ayına göre 1,1 puan gerilemiş görünmesine karşılık bir yıl öncesine 5,6 puan yüksektir” diyen Eğilmez, işsizlik ile geniş işsizlik oranları arasındaki 22,6 puanlık yüksek farka işaret ederek, işsiz olduğu halde resmi olarak işsiz sayılmasını gerektirecek başvuruda bulunmayanların oldukça yüksek sayıda olduğunu belirtti.

İthal girdilerdeki pahalalığın enflasyona etkisi

Dış ticaret göstergelerine de dikkat çeken Eğilmez, yazısında şu ifadelere yer verdi:

“Tabloya göre bu yılın ilk beş ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,4 daha fazla ihracat (FOB), yüzde 5,8 daha fazla ithalat (CIF) yapmışız. Dış ticaret açığımız yüzde 12,7 artmış. İhracatın ithalatı karşılama oranı da geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,3 oranında gerilemiş. Geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 5,4 olan büyüme hızının bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 2’de kaldığı dikkate alınırsa dış ticarette aleyhe ortaya çıkan bu gelişme sıkıntılı bir durumu gösteriyor. Bu büyüme hızıyla dış ticaret açığının da azalması gerekirdi. Bu görünüm bizi dış ticaret hadlerini gözden geçirmeye yönlendiriyor. O endeksleri gözden geçirince ithalat birim değer endeksindeki artışın, ihracat birim değer endeksindeki artıştan daha yukarıda gittiğini görüyoruz. Bu da ithalata ödediğimiz fiyatların ihracattan elde ettiklerimize göre daha hızlı yükseldiği anlamına geliyor. İthal girdilerin bu şekilde pahalanmaya devam etmesi de bizim enflasyonla mücadelemize orta vadede sekte vuracak en önemli gelişmelerden birisi olacak.”

“Risk yaratmadan devam etmemiz hayati önem taşıyor”

Üçüncü olarak Türkiye’nin 2025 yılı ilk çeyrek dış borç stokuna değinen Eğilmez, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre; 1990’da 52,4 milyar dolar (GSYH’nin yüzde 26,1’i) olan toplam brüt dış borç stokunun, 2025’te artarak 527,5 milyar dolara (GSYH’nin yüzde 38,5’ine) yükseldiğini belirtti.

Dış borçlardaki bu artışın can sıkıcı olduğunu ancak 2020’den bu yana GSYH’ye oranının gerilemesinin olumlu bir gelişme olduğunu kaydeden Eğilmez, Mayıs-Aralık döneminde yapılacak dış borç ödemeleri toplamının 75,3 milyar dolar olduğunu, bunun 44,5 milyar dolarlık bölümünü özel kesimin kalanını da kamu kesiminin yapacağını belirterek, “Üç gösterge de, dışarıda yeterince risk oluştuğunu da dikkate alarak, bundan böyle içeride risk yaratmadan devam etmemizin hayati önem taşıdığını gösteriyor” dedi.