Küle: Ferrero TMO fiyatının altında alım yapamayacak

Nagihan KALSIN

Rekabet Kurumu’nun Ferrero Fındık hak­kında aldığı ve taah­hütlerle sonuçlanan kararı, geçen günlerde idare mahke­mesi tarafından iptal edildi.

Bu iptal kararı fındık sektö­ründe büyük yankı uyandı­rırken, Rekabet Kurumu ko­nunun önemi ve aciliyeti­ni dikkate alarak hızla istinaf mahkemesine başvurdu. İs­tinaf mahkemesi, geçen haf­ta aldığı kararla idare mahke­mesinin yürütmeyi durdurma kararına ilişkin iptal kararının yürütmesini durdurdu. Bu ge­lişmeyle birlikte, Rekabet Ku­rulu kararı geçerliliğini koru­yacağı ve Ferrero’nun verdiği taahhütler yürürlükte kalma­ya devam edeceği bildirildi.

“Hızla istinaf mahkemesine başvurduk”

DÜNYA’ya özel açıklama­larda bulunan Rekabet Kuru­mu Başkanı Birol Küle, Reka­bet Kurulu’nun Ferrero Fındık hakkında aldığı ve taahhütle sonuçlanan kararın, kısa süre önce idare mahkemesi tarafın­dan iptal edilmesinin sektörde büyük yankı uyandırdığını be­lirterek, “Konunun önemini ve aciliyetini dikkate alarak ka­rarı hızla istinaf mahkemesi­ne taşıdık. İstinaf mahkemesi geçen hafta aldığı kararla ilgi­li idare mahkemesinin kararı­nın yürütmesini durdurdu. Bu durumda Rekabet Kurulu ka­rarı geçerliliğini koruyacak ve Ferrero’nun verdiği taahhüt­ler yürürlükte kalmaya devam edecek” dedi.

“Alım sezonu olduğu için üreticiye zarar verirdi”

Küle, özellikle fındık alım sezonunun ağustos ayında başladığına ve hasat sonra­sı satışların büyük oranda ey­lül-aralık ayları arasında ger­çekleştiğine dikkat çekerek, şunları söyledi: “Tam da bu dönem öncesinde taahhütle­re ilişkin kararın mahkeme tarafından iptal edilmesinin fındık sektörüne zarar vere­ceği açıktı.

Nitekim taahhüt­lerin olmadığı bir pazarda Fer­rero, Toprak Mahsulleri Ofi­si (TMO) fiyatının altında ve herhangi bir kısıtlamaya bağ­lı olmadan alım yapabilecekti. Bu sebeple Kurum, ilgili mah­keme kararına ilişkin hızla is­tinaf mahkemesine başvura­rak bu dönemde başta fındık üreticileri olmak üzere tüm sektör paydaşlarının mağdur olmamasını hedefledi. İstinaf mahkemesi tarafından alınan yürütmeyi durdurma kararıy­la da bu amaca ulaşılmış oldu.

Buna göre Ferrero’nun; hakim durumunu kötüye kullanma­ma yükümlüğünün yanı sıra, taahhütlere de uyum gereklili­ği devam etmekte. Tüm bu sü­reç sonunda ise önceden oldu­ğu gibi, Rekabet Kurumu’nun gözünün Ferreo’nun üzerin­de olacağına dair herhangi bir kuşku da bulunmamakta.”

Süreç nasıl işledi?

Türkiye ekonomisi için stra­tejik bir ürün olan fındıkta, Türkiye açık ara dünya lideri konumunda. Özellikle Kara­deniz Bölgesi’ndeki binlerce üreticinin ve tüccarın geçim kaynağı olan fındık, tarımsal ihracat gelirleri ve yerel istih­dam açısından kritik bir öne­me sahip. 2022 yılının Kasım ayında Ferrero hakkında kap­samlı bir soruşturma başla­tıldı.

Bir yıl süren bu soruş­turmada, Ferrero’nun yanı sı­ra üreticiler, aracılar, kırıcılar ve ihracatçılar gibi sektördeki tüm paydaşların fiyat, maliyet ve kâr marjı verileri detaylı bir şekilde analiz edildi. Rekabet Kurumu, sadece veri analiziy­le yetinmeyip Ordu, Giresun, Samsun, Bolu, Düzce gibi fın­dık üretiminin yoğun olduğu illerdeki üreticilerle, şirket­lerle ve kamu kurumlarında­ki yetkililerle görüşmeler ya­parak sektörün sorunlarını ve çözüm önerilerini de ele aldı.

Soruşturma kapsamında, fın­dığın Türkiye ekonomisi için taşıdığı önem de dikkate alına­rak hem Ferrero’ya hem de sek­töre ilişkin yoğun analizler ya­pıldı. Pazarda tespit edilen ya­pısal sorunları gidermek, daha rekabetçi bir ortam sağlamak ve başta üreticiler olmak üzere tüm paydaşların haklarını ko­rumak amacıyla değerlendir­meler yapıldı. Bu süreçte Ferrero, kabuklu ve iç fındık alım politika­sına yönelik olarak Kurum’a taahhüt başvurusunda bu­lundu.

Rekolte bu yıl oldukça düşük

-2024 yılı rekolte: 717 bin ton ile dünyada birinci sırada.

-2024 yılı fındık ihracatı miktarı: 324 bin 438 ton

-2024 yılı fındık ihracatı değeri: 2 milyar 634 milyon dolar

-2024 yılı Türkiye fındık ihracatının ülkenin toplam ihracatı içindeki payı: Yüzde 1,16

-2024 yılında Türkiye’nin en çok fındık ihraç ettiği ülkeler ve payları: Almanya yüzde 27 ve İtalya yüzde 19.

-2024 yılı TMO kabuklu fındık alım fiyatı: Levant kalite 130 TL, Giresun kalite 132 TL

Öte yandan bu yıl fındık rekoltesinde yüksek oranda kayıp bekleniyor. Nisan ayında yaşanan zirai don olayı yüzünden kabuklu fındık rekoltesindeki kaybın sadece Ordu’da yüzde 70 oranında olduğu yerel medyada öne sürüldü.

Ferrero hangi taahhütlerde bulundu?

Taahhütler, para cezaları kadar caydırıcı ve hatta bazı durumlarda rekabetin tesisi için daha güçlü bir yöntem olarak kabul ediliyor. Ayrıca, taahhütlere uyulmadığı zaman Rekabetin Korunması Hakkında Kanun, günlük işleyen süreli para cezası hükmünü içerir ve bu cezalar ihlal eden firmalar için çok ağır yaptırımlara dönüşebilir.

Ferrero tarafından sunulan ve temel olarak;

-Kabuklu fındık alım miktarının azaltılması, iç fındık alım miktarının artırılması,

-Fındık alım miktarının ve zamanının pazarın işleyişini bozmayacak şekilde gerçekleştirilmesi,

-Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) fiyatının altında alım yapılmaması,

hususlarını içeren taahhütler, fındık pazarındaki rekabetçi sorunları giderecek ve dosyadaki şikayetleri çözüme kavuşturacak nitelikte olması sebebiyle Rekabet Kurulu tarafından kabul edilmiş ve soruşturma sonlandırılmıştı.